شکار در اسلام
Visits: 3091
شکار در اسلام
﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُحِلُّوا شَعَائِرَ اللَّهِ وَلَا الشَّهْرَ الْحَرَامَ وَلَا الْهَدْيَ وَلَا الْقَلَائِدَ وَلَا آمِّينَ الْبَيْتَ الْحَرَامَ يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنْ رَبِّهِمْ وَرِضْوَانًا وَإِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُوا وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ أَنْ صَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ أَنْ تَعْتَدُوا وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ﴾ [المائدة: 2] «ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! (حرمت) شعائر الهی (را نگه دارید و بی حرمتی به آن‌ها) را حلال ندانید، و نه ماه حرام را، و نه قربانی‌های بی نشان و نشاندار را، و نه قاصدان خانه الله را که فضل و خشنودی پروردگارشان را می‌طلبند و چون از احرام بیرون آمدید، پس شکار کنید، و دشمنی گروهی که شما از مسجد الحرام باز داشتند، نباید شما را به تعدی و تجاوز وا دار کند و در راه نیکو کاری و پرهیزگاری با همدیگر همکاری کنید و (هرگز) در راه گناه و تجاوز همکاری نکنید، و از الله بترسید، بی‌گمان الله سخت کیفر است».
﴿يَسْأَلُونَكَ مَاذَا أُحِلَّ لَهُمْ قُلْ أُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّبَاتُ وَمَا عَلَّمْتُمْ مِنَ الْجَوَارِحِ مُكَلِّبِينَ تُعَلِّمُونَهُنَّ مِمَّا عَلَّمَكُمُ اللَّهُ فَكُلُوا مِمَّا أَمْسَكْنَ عَلَيْكُمْ وَاذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهِ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ﴾ [المائدة: 4] «از تو می‌پرسند چه چیز برای آن‌ها حلال شده است؟ بگو: پاکیزه‌ها برای شما حلال گردیده و (نیز) آنچه از (صید) حیوانات شکاری و سگ‌های آموخته (و تربیت شده) که از آنچه الله به شما آموخته است به آن‌ها آموخته‌اید (بر شما حلال است) پس آنچه برای شما (صید می‌کنند و) نگاه می‌دارند، بخورید، و نام الله را (به هنگام فرستادن حیوان برای شکار) بر آن ببرید، و از الله بترسید، بی‌گمان الله زود شمار است».
﴿أُحِلَّ لَكُمْ صَيْدُ الْبَحْرِ وَطَعَامُهُ مَتَاعًا لَكُمْ وَلِلسَّيَّارَةِ وَحُرِّمَ عَلَيْكُمْ صَيْدُ الْبَرِّ مَا دُمْتُمْ حُرُمًا وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ﴾ [المائدة: 96] «شکار دریا و طعام آن برای شما حلال شده است تا برای شما و کاروانیان بهره‌ای باشد، و شکار بیابان تا موقعی که در احرام هستید، بر شما حرام است، و از الله که بسوی او محشور می‌شوید؛ بترسید».
توضیح موضوع: به حیوانات حلال گوشت شکار شده‌ی خشکی و دریایی، «صید» [شکار و نخجیر] می‌گویند. و شکار به دو گونه است: شکار دریایی (مانند شکار ماهی) و شکار خشکی (مانند شکار حیوانات حلال گوشت همچون آهو و…)
مرگ و جان دادن حیوان دریایی به معنی ذبح آن است. اما اگر شکارچی در حالی به شکار خشکی برسد که هنوز جان نداده است، باید آن را ذبح کند و بدون ذبح مصرف گوشت آن جایز نیست. اما اگر در حالی به شکار رسید که جان داده بود، چنان‌چه شرایط زیر تحقق یافته باشد، استفاده از گوشت آن جایز است، و این شرایط عبارتند از:
- شکار کننده بایستی مسلمان و یا اهل کتاب و عاقل باشد.
- هنگام تیراندازی و فرستادن حیوان شکاری «بسم الله رحمن الرحیم» گفته باشد.
- آلت شکار مانند تیر و گلوله، شکار را مجروح کند. چنان‌چه شکار به وسیله‌ی حیوانی شکاری مانند: سگ و باز و شاهین انجام گرفته، بایستی آموزش دیده باشند. و علامت آموزش دیدگی آن است که با بانگ زدن برگردند و با دیدن شکار به سوی آن بروند.
- سگ‌های غیرشکاری در گرفتن شکار، با سگ شکاری شرکت نداشته باشند. زیرا ممکن است معلوم نباشد که کدام یک از آن‌ها شکار را گرفته است.
- سگ شکاری چیزی را از شکار نخورده باشد.
به هر حال، در شکار شرایطی است که باید مراعات شود؛ و این شرایط عبارتند از:
الف) شرایط مربوط به شکارچی
کسی که حیوانات خشکی را شکار می‌کند، لازم است که مسلمان یا اهل کتاب باشد. و از راهنمایی‌ها و تعلیمات اسلام به شکارچی آن است که نباید شکار کردن او بیهوده و از روی هوا و هوس باشد و قصد و هدف خوردن یا استفاده از شکار را نداشته باشد. چون کسی حق ندارد بدون نیّت خوردن و یا استفاده از آن، حیوانی را از حق زندگی محروم نماید.
پیامبر صلی الله علیه وسلم می‌فرماید:
«کسی که بدون هدف و بیهودگی، گنجشکی را بکشد، این گنجشک روز قیامت ناله‌کنان نزد خدا شکایت می‌کند و می‌گوید: فلان کس مرا بیهوده کشت و مرا بدون استفاده بی‌جان نمود».
و در روایتی دیگر می‌فرماید:
«هر انسانی که گنجشکی یا بالاتر از آن را بدون رعایت حقش بکشد، روز قیامت مورد سؤال خداوند واقع می‌گردد.»
گفتند: ای رسول خدا! حقش چیست که باید رعایت شود؟ فرمود:
«آن است که آن را ذبح کنند و بخورند، نه اینکه سرش را قطع کنند و دورش بیندازند». [نسایی و حاکم]
و دیگر اینکه شخص حاجی در حال احرام حق شکار کردن حیوانات را ندارد.
ب) شرایط مربوط به حیواناتی که شکار می‌شوند
از شرایط مربوط به حیواناتی که شکار می‌شوند این است که این حیوانات در دسترس انسان نباشند و ذبح آن از ناحیه‌ی گردن و سینه امکان پذیر نباشد، ولی مادام که برای انسان ممکن باشد که آن را از ناحیه‌ی گردن و سینه ذبح نماید، باید از این عمل کوتاهی نکند، و حتماً ذبح را از ناحیه‌ی گردن و سینه انجام دهد، چون ذبح اصلی آن است که از این طریق انجام شود.
ج) شرایط مربوط به آلت و وسیله‌ی شکار
آلت و وسیله‌ی شکار دو نوع است:
- شکار به وسیله‌ی آلت برنده‌ای مانند: تیر، شمشیر و نیزه. در چنین وسیله‌ای باید دو شرط رعایت شود: یکی اینکه لازم است که آلت برنده در بدن حیوان شکار شده تا اندازه‌ای فرو رفته باشد که مرگ حیوان در اثر زخم حاصل از فرو رفتن آلت مزبور باشد، نه در اثر ضربه‌ی وارده و سنگینی آلت شکار. و دوّم اینکه لازم است به هنگام پرتاب وسیله‌ی شکار و یا به هنگام فرو آمدن آلت برنده بر روی حیوان شکاری، نام خدا ذکر شود.
- شکار به وسیله‌ی حیوانات درنده‌ای که تعلیم داده شده‌اند، مانند: سگ و پلنگ در بین چهارپایان و باز و شاهین از پرندگان.
هر گاه شکار به وسیله‌ی سگ یا باز و امثال آن‌ها انجام گیرد: اولاً: لازم است که آن سگ یا باز تعلیم دیده باشند.
ثانیاً: باید به هنگام تسلط بر حیوان (شکار)، آن را برای صاحبش نگهدارد، نه برای خوردن خودش.
ثالثاً: واجب است به هنگام رها ساختن سگ یا امثال آن به دنبال شکار، نام خدا ذکر شود.
