Views: 13157

پس از حج

«حمد و ستایش، از آن الله است که به لطفش نیکی‌ها به انجام می‌رسد و به فضلش، طاعات پذیرفته می‌گردد؛ او را می‌ستایم و سپاسَش می‌گویم و گواهی می‌دهیم که معبود راستینی جز او وجود ندارد و شهادت می‌دهیم که محمد (صلى الله عليه وعلى آله وصحبه وسلم تسليماً كثيراً)، بنده و فرستاده‌ی اوست.

حج پایان یافت و روزها و ماه ‌های حج با تمام خوبی‌ها و برکاتش سپری شد.

آن ایام گذشت و مسلمانان در آن، حج گزراندند؛ برخی از آنان حج فرض و برخی هم حج نفل ادا کردند. و آنان‌که حجشان پذیرفته گشت، به‌ سان روزی که از مادرانشان زاده شدند، آمرزیده گردیدند؛ پس خوشا به حالِ برندگان و خوشا به سعادت پذیرفته ‌شدگان: إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ. «الله، تنها از پرهیزکاران می­پذیرد».

مسلمان باید بداند که پذیرفته شدن هر عبادتی، نشانه‌هایی دارد که از آن جمله توفیقِ عبادت پس از هر عبادتی‌ست و از نشانه‌های رد شدن عبادت، این است که انسان پس از انجام آن در مسیر طاعت و عبادت نباشد.

پس آن‌گاه که حج‌گزار بازگشت و خود را در مسیر اطاعت الله و علاقه‌مند به خیر و نیکی دید و در انجام نیکی‌ها استقامت ورزید و از گناهان دوری کرد، بداند که این- به اذن الله متعال- نشانه‌ی قبول شدن حجش می‌باشد.

و چنان‌چه خویشتن را روی‌گردانِ از اطاعت الله و بی‌علاقه به خیر و نیکی دید و به گناهان روی آورد و به گناه و معصیت پرداخت، بداند که باید به‌اقتضای حجی که انجام داده است، در خویشتن و اعمالش بازنگری کند و رجوعی صادقانه نماید.

پس ای آن‌که حجّ خانه‌ی الله به جای آوردی و آن ایام خجسته را در مقدس‌ترین مکان‌ها سپری کردی! سزاوار است که این عمل بزرگت، سرآغاز پایداری‌ات در مسیر هدایت و حقیقت باشد.

ای کسانی که در حج ندای الله را لبیک گفتید و بانگ «لبيك اللهم لبيك» سر دادید! باید که همواره و در همه‌ی امور به فرمان‌های الله لبیک گویید و پیوسته در طاعتش بکوشید. به‌راستی که پروردگارِ ماه ‌های حج، همان پروردگارِ سایر ماه‌ هاست و ما وظیفه داریم که تا هنگام مرگمان تنها از او یاری بخواهیم و تنها او را عبادت کنیم: وَ اعْبُدْ رَبَّکَ حَتَّى یَأْتِیَکَ الْیَقِینُ. «و تا زمانی که مرگت فرا رسد، پروردگارت را عبادت و پرستش کن».

ای برادر مسلمان! هنگامه‌ های خیر و نیکی، تغییری گذرا و موقت در زندگی انسان نیست؛ بلکه دگرگونی و تحولی کامل از زندگانی غفلت و تقصیر و کوتاهی، به زندگیِ سرسپردگی و عبودیت کامل در برابر الله متعال است.

آن‌ گونه که برخی از مردم می‌پندارند، خیر و نیکی ایستگاه‌ هایی نیستند که انسان در آن ‌ها از بار گناهانش بکاهد یا از معاصی رهایی یابد تا دوباره گناهانی دیگر بر دوش گیرد؛ این، کوته ‌بینی‌ست و آنان‌که چنین پنداری دارند، در شناخت حقیقتِ این هنگامه‌ها به خطا رفته‌اند. آری؛ این هنگامه‌ها، ایستگاه‌هایی برای بیدار کردن هستند تا غافلان به خود آیند و اهل تقصیر پند گیرند و به سوی الله بازگردند و با ندامت و پشیمانی دست از گناه و معصیت بکشند و عزم خویش را  جزم کنند که دگرباره مرتکب گناه و نافرمانی نشوند: وَإِنِّي لَغَفَّارٌ لِمَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا ثُمَّ اهْتَدَى. «و به‌راستی که من، آمرزنده‌ی کسی هستم که توبه نماید و ایمان بیاورد و کار شایسته انجام دهد و آن‌گاه هدایت یابد».

برخی از مردم در زندگی خود، قربانی و فریفته‌ی نفس خویشتن و دام‌های شیطان‌ها می‌شوند تا این‌که مرگشان به‌یک‌باره فرا می‌رسد و آن‌ها در همین وضعیت‌اند!

ای آن‌که حجّ بیت‌الله‌الحرام به جای آورده‌ای! به‌سان کسی مباش که ساختمانی بزرگ و استوار بنا می‌نهد و سپس آن را از پایه ویران می‌کند: وَلَا تَكُونُوا كَالَّتِي نَقَضَتْ غَزْلَهَا مِن بَعْدِ قُوَّةٍ أَنكَاثًا. « مانند آن زنی نباشید که نخ‌های تابیده‌اش را پس از تابیدن محکم، باز می‌کرد».

یکی از مسایل مهمی که باید مسلمان از آن آگاه باشد، این است که برخی از مردم حج می‌گزارند، اما ارکان و اعمالی را که به‌مراتب از حج مهم‌تر و بزرگ‌تر است، ترک می‌کنند؛ مردمانی هستند که حج می‌گزارند، اما نمازهای فرض را نمی‌خوانند! به‌یقین حجّ چنین کسانی قابل قبول نیست؛ زیرا تارک‌الصلات و بی‌نمازند و وعید شدیدی درباره‌ی افراد بی‌نماز وارد شده است؛ همان‌گونه که الله متعال می‌فرماید: مَا سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ ﴿۴۲﴾  قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ ﴿۴۳﴾. «…چه چیزی شما رابه دوزخ کشاند؟ می‌گویند: ما از نمازگزاران نبودیم». و می‌فرماید: فَإِنْ تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ فَإِخْوَانُكُمْ فِي الدِّينِ. «پس اگر توبه کردند و نماز را برپا داشتند و زکات دادند، برادران دینی شما هستند». و می‌فرماید: فَإِن تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ فَخَلُّوا سَبِيلَهُمْ. «…ولی اگر توبه کردند و نماز را به‌جای آوردند و زکات دادند، راهشان را باز بگذارید (و رهایشان کنید)».

مسلم نيشابوري/ روایت کرده است که جابرt می‌گوید: رسول‌اللهr فرمود: «بَيْنَ الرَّجُلِ وَبَيْنَ الْكُفْرِ والشِّرکِ تَرْكُ الصَّلاةِ»؛ یعنی: نماز، فاصله‌ی هر شخصی با کفر و شرک است و اگر نماز را ترک کند، دیگر، با کفر و شرک فاصله‌ای ندارد و مشرک و کافر شده است. ترمذی/ از بریدهt روایت کرده است که پیامبرr فرمود: «الْعَهْدُ الَّذِي بَيْنَنَا وَبَيْنَهُمْ الصَّلَاةُ فَمَنْ تَرَكَهَا فَقَدْ كَفَرَ»؛ یعنی: «فرقی که میان ما و مشرکان و کافران می‌باشد، نماز است؛ هرکس نماز را ترک کند، کفر ورزیده است». ترمذی/ با اِسناد صحیح روایت کرده است که عبدالله بن شقیق/ که تابعیِ مشهوری‌ست، می‌گوید: «اصحاب پیامبرr ترک هیچ عملی، جز ترک نماز را کفر نمی‌دانستند».

برخی از مردم حج می‌گزارند، اما زکات نمی‌دهند؛ در صورتی که در قرآن کریم، زکات در کنارِ نماز ذکر شده است: وَ أَقيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ. «و نماز را بر پا دارید و زکات (اموالتان) را بدهید».

بخاری و مسلم از ابن‌عمر روایت کرده‌اند که رسول‌اللهr فرمود: «أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاسَ حَتَّى يَشْهَدُوا أَنْ لا إِلهَ إِلاَّ اللَّه، وَأَنَّ مُحَمَّداً رسولُ اللَّه، ويُقِيمُوا الصَّلاةَ، وَيُؤتوا الزَّكاةَ، فَإِذَا فَعَلُوا ذلك، عَصمُوا مِنِّي دِماءَهُمْ وَأَمْوالَهُمْ إِلاَّ بِحَقِّ الإِسْلام، وحِسابُهُمْ عَلى اللَّه تعالى»؛ یعنی: «مأموریت یافتم که با مردم پیکار کنم تا گواهی دهند که معبود راستینی جز الله وجود ندارد و محمد، فرستاده‌ی اوست، و نماز را برپا دارند و زکات دهند؛ هرگاه چنین کردند، جان و مال خود را از هرگونه تعرضی از سوی من، مصون داشته‌اند؛ مگر در حقّی که اسلام تعیین کرده است، و حسابشان با الله متعال است».

ابوبکر صدیقt با کسانی که از ادای زکات امتناع ورزیدند، پیکار نمود و آن سخن مشهورش را فرمود: «به الله سوگند، با كسي كه ميان نماز و زكات فرق بگذارد، مي‌جنگم؛ چراكه زكات، حق مال است. به خدا قسم اگر زانوبند شتر- یا بزغاله‌ای- را كه (به عنوان زكات) به رسول‌اللهr مي‌دادند، از من بازدارند، با آن‌ها مي‌جنگم».

برخی از مردم حج می‌گزارند، اما ماه رمضان را روزه نمی‌گیرند! در صورتی که روزه از حج مهم‌ تر می‌باشد و پیش از حج، فرض شده است. آن‌ها که حج می‌گزارند و سایر ارکان اسلام را ترک می‌کنند، به‌مانند کسی هستند که عضوی از پیکرِ یک شخصِ سربریده را درمان می‌کند!

بر مسلمان واجب است که با دقت و اشتیاق فراوان در جهت حفظ دینش و پاس‌داری از کمال و سلامت آن در برابر زوال و هرگونه خللی بکوشد و واجبات دینی‌اش را ادا کند و از محرمات بپرهیزد و بر دینِ الله استقامت ورزد تا آن‌که مرگش فرارسد؛ الله متعال می‌فرماید: إِنَّ الَّذينَ قالوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ استَقاموا تَتَنَزَّلُ عَلَيهِمُ المَلائِكَةُ أَلّا تَخافوا وَلا تَحزَنوا وَأَبشِروا بِالجَنَّةِ الَّتي كُنتُم توعَدونَ﴿۳۰﴾. «همانا کسانی که گفتند: پروردگارمان، الله است و سپس (بر توحید) استقامت ورزیدند، فرشتگان، (هنگام مرگ) بر آنان نازل می‌شوند (و می‌گویند:) نترسید و اندوهگین نباشید و شما را به بهشتی مژده باد که وعده داده می‌شدید».

یکی از کارهای مهم و مورد تأکید پس از انجام مناسک حج، این است که مسلمان در خود بازنگری کند و خویشتن را در رابطه با گذشته‌اش محاسبه نماید و برای خود برنامه‌ای بریزد که با استعانت از الله متعال، ساختمانِ اعمالی را که در حج پایه‌ریزی نموده است، به‌اتمام برساند.

همه‌ی این‌ها برای این است که مسلمان پس از ادای فریضه‌ی حج و آن‌گاه که الله متعال به او توفیق حج داد، بر مهم‌ترین اعمال پای‌بندی کند.

از الله متعال درخواست می‌کنیم که حج همگان را بپذیرد و حجشان را حجی شایسته و مقبول، و سعیشان را پذیرفته و قابل قبول بگرداند و گناهانشان را بیامرزد؛ و از او عاجزانه می‌خواهیم که گفتار و کردارمان را خالصانه و مطابق سنت و روش حبیبش پیامبر گرامی (حضرت محمد ص) قرار دهد و این عمل را ذخیره‌ی زندگی و پس از مرگ بگرداند؛ به راستی که او بر هر کاری تواناست.