زیارة النبی « صلی الله تعالی علیه وآله وصحبه وسلم »
Visits: 173
زیارة النبی « صلی الله تعالی علیه وآله وصحبه وسلم »
نحمده ونصلی علی رسوله الکریم اما بعد قال تعالی ( و ما ارسلنک إلا رحمةً للعلمین،) صدق الله العظیم.
یا خیر من دفنت بالقاع أعظمه فطاب من طیبهن القاع و الأکم
نفسی الفداء لقبر أنت ساکنه فیه العفاف و فیه الجود و الکرم
زیارت قبور عمل باعث اجر و ثواب بوده و ذریعۀ اهم برای تذکر آخرت و پاداش دانسته شده است، ائمۀ حدیث، تفسیر و فقه بر این امر اتفاق دارند که مسلمین عموماً در مسئلۀ رفتن به زیارت از منظر شریعت غراء مصطفوی مأجور و مجاز هستند، حتی بعضی از فقهای کرام شکر الله تعالی سعیهم حسب استطاعت، زیارت قبر انور نبی اکرم صلی الله علیه وسلم را واجب قرار داده اند و از قرون اولی تا به این دم، یکی از اعلام دین مشاهده نشده که رفتن به زیارت عالی حضرت پیامبر گرامی صلی الله علیه وسلم را عار محسوس کرده باشد، ولی بدبختانه چند دهه میگذرد که یک شرذمۀ قلیله، تشریح و تعبیر دین را به مفهوم مخالف آن شروع نموده اند، رفتن به زیارت قبر اطهر و انور آنحضرت صلی الله علیه وسلم و قبور اولیاء و صلحاء را بدعت و شرک خوانده اند، درحالیکه در مورد زیارت القبور این عقیده و باورمندی صراحتاً باطل و یک امر واهی و میان تهی میباشد.
در زمان حیات طیبۀ سرور دین و دنیا نزد اصحاب کرام رضوان الله علیهم، بهترین اعمال محسوب میشد؛ صحابه اگر صاحب عز و شرف و مرتبۀ فائق و ممتاز گشتند، یگانه علت آن زیارت نبی اکرم صلی الله علیه وسلم مع ایمان بوده و به این وساطت مبشر به این بشارت گشتند.
“لا تمس النار مسلماً رآنی أو رآی من رآنی” (ترمذی، کتاب المناقب(
به همین منوال، بعد از رحلت و وصال آنحضرت صلی الله علیه وسلم امر زیارت آنجناب عالی مرتبت، مجمع علیه بوده، به استثنای بعضی ائمۀ احناف و مالکیه، نزد اکثر اهلسنت و الجماعت در بعضی حالات زیارت نبی اکرم صلی الله علیه وسلم را واجب خوانده اند؛ نص قاطع قرآنی بدین موضوع صراحت دارد که زیارت پیامبر صلی الله علیه وسلم در حیات و بعد از ارتحال سبب رحمت و مغفرت الهی بوده است.
الله تبارک و تعالی در آیه 64 سوره نساء میفرماید: (و لو أنهم إذ ظلموا جاءوک فاستغفرالله و استغفر لهم الرسول لوجدوالله تواباً رحیماً) از اطلاق آیه مبارکه به صراحت معلوم میشود که زیارت نبی اکرم صلی الله علیه وسلم مقید به حیات طیبۀ آنحضرت صلی الله علیه وسلم نبوده، بلکه تا قیام قیامت دلالت بر مشروعیت زیارت میکند.
مفسر شهیر، علامه ابن کثیر رحمه الله در ذیل همین آیت مینگارد: ((یرشد الله تعالی العصاة و المذنبین إذا وقع منهم الخطأ و العصیان أن یأتوا إلی الرسول صلی الله علیه وسلم فیستغفر الله عنده و یسألوه أن یغفر لهم فإنهم إذا فعلوا ذلک تاب الله علیهم و رحمهم و غفر لهم و لهذا قال: (لوجدوالله تواباً رحیماً) “ (ج1،ص519 چاپ بیروت)
و جهت حصول یقین بیشتر، معمول چند تن از اصحاب کبار پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم پس از رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم تذکر داده میشود تا موضوع روشنتر گردد:
خلیفه دوم اسلام، امیر المؤمنین حضرت عمر ابن الخطاب رضی الله عنه، در شام قرار دارد که کعب احبار به ایمان مشرف گردید و سپس حضرت عمر فاروق رضی الله عنه برای کعب احبار رضی الله عنه میفرماید: “ ((هل لک أن تسیر معی إلی المدینة فنزور قبر النبی صلی الله علیه وسلم و نتمتع بزیارته؟ فقلت نعم یا أمیر المؤمنین((“
حضرت عمر رضی الله عنه که قالع بنیان شرک و الحاد بود، وی با معیت کعب احبار از شام به نیت زیارت ذی برکت پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم به مدینه می آید و عقیدۀ استفاده خویش و کعب احبار دارد.(امام واقدی، فتوح الشام، جـ1صـ244 / همیتمی، الجوهر المنظم، صـ27
امام عبدالرزاق در مصنف خود به روایت نافع از حضرت عبدالله ابن عمر بیان میدارد که معمول ابن عمر طوری بوده که هرگاه از سفر بر میگشت، نخست به زیارت روضۀ اقدس رسول اکرم صلی الله علیه وسلم حاضر شده و در مواجه شریف عرض میکردند: ((السلام علیک یا رسول الله، السلام علیک یا أبابکر، السلام علیک یا أبتاه” (مصنف عبدالرزاق، جـ3،صـ576)
همچنان علامه قاضی عیاض در کتاب معرکة الآراء خود الشفاء بتعریف حقوق المصطفی، روایت نافع را چنان بیان نموده که وی میگوید: من عبدالله ابن عمر رضی الله عنهما را بیشتر از 100 مرتبه دیدم که به زیارت قبر انور نبی اکرم صلی الله علیه وسلم رفتند. (الشفاء،جـ2،صـ672
حضرت ابو أمامه رضی الله عنه میفرماید: (( رأیت أنس بن مالک أتی قبر النبی صلی الله علیه وسلم فوقف فرفع یدیه حتی ظننت أنه افتتح الصلاة فسلم علی النبی صلی الله علیه وسلم ثم انصرف)) (بیهقی، شعب الإیمان، جـ3، صـ1،4 / مقریزی، امتناع الأسماع،جـ14،ص 618
امام بن منکدر روایت میکند که حضرت جابر بن عبدالله رضی الله عنه را دید که نزد روضۀ اقدس پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم اشک میریخت و میفرمود: ((ها هنا تسکب العبرات)) یعنی اینجا مقامی است که از فراق مصطفی اشک ریزی میشود. (مسند ابو یعلی، جـ2،صـ190
حضرت بلال رضی الله عنه عاشق صادق رسول گرامی بعد از وصال پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم از شهر محبوب خویش مدینه منوره به شام رفت و آنجا مسکن گزین شد. حضرت ابو درداء رضی الله عنه روایت میکند که چون عمر فاروق رضی الله عنه بیت المقدس را فتح کرد، سرور دو عالم محمد مصطفی صلی الله علیه وسلم به خواب حضرت بلال رضی الله عنه تشریف فرما شده و فرمودند: (( ما هذه الجنوة یا بلال؟ أما آن لک أن تزورنی؟)) یا بلال این چه جدایی است ای بلال آیا وقت آن فرا نرسیده که به زیارت و ملاقات من بیایی؟ حضرت بلال رضی الله عنه چون از خواب برخواست، چشمانش اشک بار شده و به حکم پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم رخت سفر بست و افتان و خیزان به روضۀ بهشت منظر نبی اکرم صلی الله علیه وسلم حاضر گردید.
از حضرت داود بن صالح مروی است که روزی خلیفه مروان بن الحکم به روضۀ رسول الله صلی الله علیه وسلم آمد و مشاهده کرد که شخصی رخسار خود را به قبر انور آنحضرت صلی الله علیه وسلم گذاشته است، وقتی دریافتند که حضرت ابا ایوب انصاری رضی الله عنه است، مروان گفت: ” این چه کاری هست که تو انجامش میدهی؟” وی رضی الله عنه در پاسخ گفت: ” نعم جئت رسول الله صلی الله علیه وسلم و لم آت الحجر” (مسندامام احمد بن حنبل، جـ5،صـ422/مستدرک علی الصحیحین،جـ4،صـ506/ المعجم الکبیر،جـ4،صـ158)
از تمام ادله و معمولات صحابه کرام رضوان الله علیهم اجمعین ظاهر میشود که رفتن به زیارت فخر موجودات، سرور کائنات و منجی عالم بشریت جائز، روا و مستحب و قریب به واجب است، زیرا صحابه کرام از همگان بیشتر از بدعات بیزار بودند و آنها مؤسسین توحید و اسلام هستند.
نسبت به زیارت آنحضرت صلی الله علیه وسلم ارشادات گرامی و احادیث مشتمل به ترغیب زیارت هم وجود دارد که اینک خدمت هموطنان متدین تذکر داده میشود:
حضرت عبدالله بن عمر رضی الله عنهما میفرماید که رسول مقبول صلی الله علیه وسلم فرمود: (( من زار قبری وجبت له شفاعتی)) و در روایت دیگر “حلت له شفاعتی” آمده است، امام سبکی رحمه الله حدیث مذکور را به چند اسناد و با وجوهات جرح و تعدیل بیان نموده میگوید که حدیث مذکور به درجه حسن میرسد و علامه جلال الدین سیوطی رحمه الله در مناهل الصفا فی تخریج احادیث الشفاء صفحه 71 میفرماید که این حدیث به صحت رسیده است، به همین ترتیب علامه ممدوح در رفع المناره، صفحه 318 تحقیق مفصل دارد و میفرماید؛ حدیث مذکور در مرتبه حسن است و قواعد حدیث بر این امر دلالت دارد، همچنان سنن دار قطنی جلد 2، صفحه 278، نوادر الاصول جلد 2، صفحه 67 و علامه ذهبی در کتاب مشهور خود میزان الاعتدال جلد 6، صفحه 567 مینگارد که حدیث مذکور را عبدالله بن عمر رضی الله عنهما مرفوع روایت نموده است. مفهوم حدیث اینست که برای زائر روضۀ اقدس و قبر انور پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم شفاعت متحقق میشود.
حضرت أنس بن مالک رضی الله عنه از رسول گرامی صلی الله علیه وسلم روایت دارد که میفرماید: (( من زارنی با المدینة محتسباً کنت له شهیداً و شفیعاً یوم القیامة)) شخصیکه به خلوص نیت و امید پاداش به مدینه منوره شرف زیارت مرا حاصل نماید، در روز قیامت گواه و شفاعت خواه وی میباشم. (شعب الإیمان،جـ3،صـ490/شفاء السقام فی زیارة خیر الانام، صـ28/ امتناع الأسماء، جـ14،صـ614)
أعلام امت و فقهای کرام رحمهم الله زیارت نبی اکرم صلی الله علیه وسلم را محبوب ترین اعمال قرار داده اند:
علامه ابن همام در فتح القدیر جلد 3، صفحه 179 میفرماید: ((قال مشائخنا رحمهم الله تعالی من افضل المندوبات و فی مناسک الفارسی و شرح المختار أنها قریبة من الوجوب لمن له سعة)) مشائخ احناف میگویند که زیارت پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم افضلترین مستحبات و قریب به وجوب برای شخصیکه توانمند است میباشد، ابن همام رحمه الله یک صفحه بعد میگوید: (( و الاولی فیما ینفع عند العبد الضعیف تجدید النیة لزیارة قبر النبی صلی الله علیه وسلم)) نزد بنده ضعیف بهتر آنست که جهت زیارت قبر نبی اکرم صلی الله علیه وسلم تجدید نیت صورت گیرد.
علامه طحطاوی رحمه الله میفرماید: (( الأولی فی الزیارة تجدید النیة لزیارة قبره صلی الله علیه وسلم)) بهتر آنست که نیت محض به زیارت نبی اکرم صلی الله علیه وسلم کرده شود. (طحطاوی علی مراقی الفلاح، صـ486).
علامه ابن عابدین شامی رحمه الله مینگارد: (( فإن مر باالمدینة کأهل الشام بدأ با الزیارة لامحالة لأن ترکها مع قربها بعد من القساوة و الشقاوة و تکون الزیارة حینئذٍ بمنزلة الوسیلة و فی مرتبة السنة القبلیة فی الصلواة)) (حاشیه ابن عابدین،جـ2،صـ627)
علامه ابن قدامه حنبلی رحمه الله در کتاب الکافی و المغنی میفرماید: (( و یستحب زیارة قبر النبی صلی الله علیه وسلم و صاحبیه)) یعنی زیارت قبر پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم و یارانش مستحب است. (الکافی، جـ1،صـ180/المغنی،جـ3،صـ297)
در نهایت از احادیث متبرکه و آثار صحابه و معمولات ایشان رضوان الله علیهم اجمعین و تصریحات علماء أعلام امت اعم از احناف، شوافع، مالکیه و حنابله معلوم میشود که قدیماً و حدیثاً اهلسنت و الجماعت به استحباب و قریب به وجوب بودن زیارت قبر انور نبوی صلی الله علیه وسلم قائلند و خلاف فعل، قول و رأی این بزرگمردان خرق اجماع است و بی نصیب و شقی و محروم کسی است که از زیارت مرقد معطر و مطهر آنجناب علیه أفضل الصلوات و أتم التحیات روگردان باشد.
خاک طیبه از دوعالم خوشتر است
آن خنک شهری که آنجا دلبر است
وصلی الله تعالی وسلم علی خیر خلقه سیدنا و سندنا و وسیلتنا إلی الله محمد و علی آله و اصحابه اجمعین إلی یوم الدین ومن الله التوفیق
