آیات حجاب قسمت اول:ـ حكم پوشش زن :ـ
بازدیدها: 270
آیات حجاب قسمت اول:ـ
حكم پوشش زن :ـ
نحمده ونصلی علی رسوله الکریم اما بعد:
آیت اول : الله متعال در قرآن عظیم الشأن می فرماید:(يَـٰٓأَيُّهَا ٱلنَّبِيُّ قُل لِّأَزۡوَٰجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَآءِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ يُدۡنِينَ عَلَيۡهِنَّ مِن جَلَٰبِيبِهِنَّۚ ذَٰلِكَ أَدۡنَىٰٓ أَن يُعۡرَفۡنَ فَلَا يُؤۡذَيۡنَۗ وَكَانَ ٱللَّهُ غَفُورٗا رَّحِيمٗا ) « سوره احزاب آيه 59»
ترجمه: اي پيامبر به همسران ودخترانت وزنان مؤمن بگو روپوش هاي شان را به خودشان نزديك كنند، اين مناسب تر است كه شناخته شوند وآزار داده نشوند وخداوند آمرزگار ورحيم است.
خداوند جهت نجات زن از نگاه هاي تند وشهوت انگيز مردان ونيز جهت عدم دسترسي مردان به آن ، به زن دستور داد كه هنگام خروج از خانه بنابر ضرورت ونياز طبعي يا شرعي چهره وبدن را با جلباب بپوشاند وبا استفاده از آن زينت هاي خلقي وكسبي را « چهره، لباس رنگي، گوشواره، انگشتري، گردن بند، خلخال، سرمه، خضاب كف ، و…» پنهان سازد چنانكه مي فرمايد: (يَـٰٓأَيُّهَا ٱلنَّبِيُّ قُل لِّأَزۡوَٰجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَآءِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ يُدۡنِينَ عَلَيۡهِنَّ مِن جَلَٰبِيبِهِنَّۚ ذَٰلِكَ أَدۡنَىٰٓ أَن يُعۡرَفۡنَ فَلَا يُؤۡذَيۡنَۗ وَكَانَ ٱللَّهُ غَفُورٗا رَّحِيمٗا ) « سوره احزاب آيه 59»
ترجمه: اي پيامبر به همسران ودخترانت وزنان مؤمن بگو روپوش هاي شان را به خودشان نزديك كنند، اين مناسب تر است كه شناخته شوند وآزار داده نشوند وخداوند آمرزگار ورحيم است.
اين آيه در باره پوشش زن وهمچنان پوشش چهره ای زن نازل شده وخداوند همسران پيامبر ودختران وي وزنهاي افراد با ايمان را امر كرده به هنگام بيرون رفتن از خانه هاي شان روي خود را با جلباب وچادر بپوشانند .
جلابيب جمع جلباب وعبارت است از بالا پوشي كه زنان بر روي لباس مي پوشند . اگر به اخبار واحاديث نبوي مراجعه كنيم به اين نتيجه مي رسيم كه زنان بعد از نزول اين آيه در زمان خود آن حضرت «ص» از چادر يا نقاب استفاده مي كردند و روي برهنه بيرون نمي آمدند .
در سنن ابوداود وترمذي وديگر كتب حديث روش بيرون آمدن زنان بعد از نزول آيه ونيز احاديث نهي از نقاب در حالت احرام وارد شده است. اين گونه احاديث پوشش چهره را براي زنان با وضاحت بيان مي كنند.
بنابر اين نقاب زنان چيزي نيست كه بعد از زمان حضرت رسول خدا«ص» اختراع شده باشد، بلكه قرآن آن را ذكر كرده و پيغمبر «ص» كه قرآن بر وي نازل شده است حكم قرآني را در زندگي خود ودر ميان امت خود پياده نمود. پس جاي بسي رسوائي وفضيحت است براي افراد متجدد وغرب زده كه هر چه روي شان را از حقيقت بگردانند اين روگرداني باعث بطلان نمي شود كساني كه با اين عقيده ای نادرست شان مي خواهند اين لكه ای ننگ را از خود وجامعه ای خود بزدايند نه تنها به هدف شان دست نمي يابند ، بلكه باعث ظهور و روشن شدن حقيقت مي گردند وكساني كه نقاب وپرده را براي خودشان ننگ وعار مي شمرند، تنها راه از بين بردن آن اينست كه با صراحت تمام بيزاري خود را از احكام اسلام آن اعلان بدارند، زيرا همين اسلام است كه به اين چيزهاي بد ونامطلوب به عقيده ای خودشان از قبيل حجاب چادر وپوشيدن رو امر مي كند.
اقوال مفسرين:ـ
آيه ( يدنين عليهن من جلابيبهن ) اظهار مي دارد كه اگر زن بنابر نياز وضرورت شرعي مجبور شد از خانه بيرون رود چهره وتمام بدنش را با جلباب بپوشاند وتنها يك چشم را براي ديدن راه بگذارد اكنون توجه نمائيد كه اسلاف ومفسرين كرام از اين آيه چه فهميده اند.
1: ( روي الطبري عن ابن عباس انه قال في هذه الآية امر الله نساء المؤمنين اذا خرجن من بيوتهن في حاجة ان يغطين وجوههن من فوق رؤسهن بالجلابيب ويبدين عينا واحدة ) « تفسير طبري صفحه 33 جلد 10 ابن جرير طبري«رح»
ترجمه: علامه طبري«رح» از ابن عباس «رض» روايت نموده كه فرمودند: خداوند در اين آيه به زنان مؤمن امر نموده كه هنگام خارج شدن از منزل جهت انجام كاري چهره هاي شان را از بالاي سرشان با چادر هاي بزرگ بپوشانند وتنها يك چشم را جهت ديدن بگذارند.
2: ( اي لا تشتبيهن بالاماء في لباسهن اذا خرجن لحاجتهن فكشفن شعورهن ووجوههن ولكن ليدنين عليهن من جلابيبهن لئلا يعرض لهن فاسق )« ابن جرير طبري صفحه 33 جلد 10»
ترجمه: يعني با كنيزان در لباس شان موقع خروج براي حاجتي مشابه نشويد اينطور كه موها وچهره هاي شان ظاهر باشد ، ليكن بايد چادرهاي شان را بر چهره هاي شان پائين بيندازند تا فاسقي به آنان تعرض نكند.
3: ( والمراد بقوله عليهن اي علي وجوههن لان الذي كان يبدوا منهن في الجاهلية هوالوجه ) « تفسير بحر المحيط صفحه 250 جلد 7»
ترجمه: منظور از قول خداوند كه فرموده «عليهن» يعني بر چهره هاي شان زيرا تنها صورت بود كه در زمان جاهليت از زنان ظاهر بود.
4: ( في الآية دلالة ان المرأة الشابة مأمورة بستر وجهها عن الاجانب لئلا يطمع فيها اهل الريب) « تفسير جصاص نقل از صفوة التفاسير صفحه 542 جلد 2»
ترجمه: آيه بر اين دلالت دارد كه زن جوان به پوشش چهره از اجانب امر شده تاكساني كه اهل شك اند در آن به طمع نيفتند.
5 🙁 ويدل علي عدم ابداء المرأة وجهها قوله تعالي يا ايها النبي قل لازواجك …)« تفسير مظهري صفحه 482 جلد 8»
ترجمه: اين قول خداوند كه مي فرمايد: اي پيامبر بگو به همسرانت …» بر عدم جواز ظاهر نمودن چهره براي زن دلالت دارد.
6: ( والمعني يغطين بها وجوههن وابدانهن وقت خروجهن من بيوتهن لحاجة ولا يخرجن مكشوفات الوجوه والابدان كالاماء )« روح البيان صفحه 240 جلد 7»
ترجمه: معني آيه اينست كه هنگام خروج شان از خانه هاي خويش براي رفع نياز چهره وبدنهاي شان را با جلباب بپوشانند ومانند كنيزان با چهره هاي باز وبدنهاي برهنه خارج نشوند.
7 🙁 اي يرخين يعضها علي الوجوه اذاخرجن لحاجتهن الا عينا واحدة ) « تفسير جلالين صفحه 357 جلد 1»
ترجمه: زماني كه براي حاجت شان خارج گشتند قسمتي از جلباب را بر چهره هاي شان آويزان نمايند ويك چشم را بگذارند.
8: ( اي يرخين ارديتهن وملاحفهن فيتقنعن بها ويغطين رؤسهن علي وجوههن الا عينا واحدة ) « تفسير كشف الاسرار صفحه 89 جلد 8 خواجه عبدالله انصاري «رح»
ترجمه: چادرها ورو اندازهاي شان را آويزان نموده وخود را با آن بپيچند وچهره هاي شان را از بالاي سرشان بپوشانند البته يك چشم را بگذارند.
9: ( لما كانت عادة العربيات التبذل في معني الحجبة وكن يكشفن وجوههن كما يفعل الاماء وكان ذلك داعية الي نظر الرجال اليهن وتشعب الفكر فيهن امرالله تعالي رسوله «ص» بامرهن بادناء الجلابيب ليقع سترهن ويبين الفرق بين الحرائر والاماء ) « التفسيرالوجيز صفحه 399 جلد 4»
ترجمه: عادت عربها ترك خود آرائي وپوشيدن لباس كهنه در معني پوشش بود اما چهره هاي شان را مانند كنيزان ظاهر مي ساختند واين داعيه ای بود به نگاه مردان به زنان ومشوش بودن فكر در باره ای آنان ، خداوند رسول گراميش را امر نمود تا زنان را به ادناء جلابيب دستور بدهد تا پوشش شان صورت پذيرد وفرق بين زنان آزاد وكنيز ظاهر گردد.
10 : ( اي يغطين بها وجوههن وصدورهن ) « تيسير الكريم الرحمان في تفسير كلام المنان صفحه 404 جلد 2»
ترجمه: چهره ها وسينه هاي شان را با آن بپوشانند.
11:( ومعني « يدنين » يرخينها عليهن ويغطين بها وجوههن واعطافهن) «تفسير القاسمي صفحه 308 جلد 14»
ترجمه: معني يدنين اينست كه آن را بر خودشان بيندازند وچهره وزير بغلهاي شان را بپوشانند.
12:( اي يغطين بها وجوههن وابدانهن اذا برزن لداعية من الدواعي) « تفسير ابوالسعود صفحه 115 جلد 7»
ترجمه: چهره ها وبدنهاي شان را با آن بپوشند زمانيكه بنابر نيازي بيرون رفتند.
13:( ومعني « يدنين عليهن من جلابيبهن » يرخينها عليهن ويغطين بها وجوههن واعطافهن يقال اذا زال الثوب عن وجه المرأة ادني ثوبك علي وجهك وعن السدي ان تغطي احدي عينها وجبهتها والشق الآخر الا العين وعن الكسائي يتقنعن بملاحفهن منضمة عليهن ادار بالانضمام معني الادناء ) «تفسير كشاف صفحه 560 جلد 3»
ترجمه: معني آيه اينست كه چادر را بر خودشان بيندازند وچهره وآغوشهاي شان را بپوشند زمانيكه پارچه از چهره ای زن كنار برود گفته مي شود لباست را به چهره ات نزديك كن سدي مي فرمايد: يك چشم وپيشاني وطرف ديگر چهره را بپوشاند وچشم ديگر را بگذارد . نيز از كسائي روايت است كه مي فرمايد: با رو اندازهاي شان خود را بپيچند طوري كه چهره شان نيز پوشيده گردد.
14 🙁 قال محمد بن سيرين سألت عبيدة السلماني عن قول الله عزوجل « يدنين » فغطي وجهه ورأسه وابرز عينه اليسري) « تفسير ابن كثير صفحه 442 جلد 3»
ترجمه: محمد بن سيرين «رح» مي فرمايد: از عبيده سلماني «رح» از آيه ای « يدنين» پرسيدم وي سرش را پوشيده وچشم چپش را ظاهر نمود.
15 🙁 لما كانت عادة العربيات التبدل ، وكن يكشفن وجوههن كما يفعل الاماء وكان ذلك داعية الي نظر الرجال اليهن ، وتشعب الفكرة فيهن امرالله رسوله «ص» ان يأمرهن بارخاء الجلابيب عليهن اذااردن الخروج الي حوائجهن ) « تفسير قرطبي صفحه 243 جلد 14»
ترجمه: عادت زنان آزاده ای عرب ترك زينت وخود آرائي بود وچهره هايشان را مانند كنيران ظاهر مي كردند واين بود يك داعيه براي نگاه مردان به سوي آنان وتشويش افكار بود، خداوند به رسول گراميش «ص» دستور داد به آنها بگويد هنگام خروج از خانه جهت نيازهاي شان چادرهاي شان را بر چهره هاي شان آويزان نمايند.
16: ( اي ير خين علي وجوههن الجلباب حتي لايبدو من المرأة الا عين واحدة تنظر بها الطريق اذا خرجت لحاجة) « ايسر التفاسير لكلام العلي الكبير صفحه 290 جلد 4»
ترجمه: جلباب را بر چهره هاي شان آويزان كنند تا هيچ يك از اعضاي زن ظاهر نگردد بجز يك چشم كه با آن راه را ببيند، زمانيكه براي حاجتي بيرون رود.
17: ( والمراد يرخين بعض الثوب علي الوجوه الا شيئا قليلا كعين واحدة)«التفسير الوجيز ومعجم معاني القرآن العزيز صفحه 427 »
ترجمه: منظور اينست كه حصه ای از لباس را بر چهره بيندازند مگر چيز بسيار كم مانند چشم كه ظاهر مي گردد.
18: ( جلابيب كه خداوند فرموده است يعني چادر كلان كه آنرا در لغت ديگر عرب ملأة ميگويند آن چادر بزرگيست كه زن هر گاه كه براي كدام حاجت ضروري از خانه بيرون شود تمام بدنش را بشمول روي به آن مي پيچد . تنها يك چشمش را جهت ديدن راه برهنه ميگذارد.) « تفسير جلالين آيه 59 سوره احزاب»
19: ( عبدالله بن عباس «رض» كه علم را از حضور پيامبر اكرم«ص» اخذ نموده وبه لقب رئيس المفسرين شهرت دارند گفته اند: زنهاي مومنان مأمورند به پوشانيدن سرهاي شان وروي هاي شان بچادرهاي بزرگ مگر يك چشم شان كه توسط آن از راه خطا نشود ).« تفسير جمل صفحه 455 جلد 3»
20: ( پس مأمور شدند زنان مؤمنان اينكه مخالفت كنند در لباس شان از لباسهاي كنيزان بپوشيدن ملاحف« يعني چادر بزرگ كه تمام بدن را مي گيرد» وحجاب سر وروي تا اينكه بعد از اين هيچكس آرزوي ديدار آنها را نكند).« تفسير مدارك صفحه 313 جلد 3 طبع بيروت»
21:( بپوشانند زنان روي هاي شانرا وبدنهاي شانرا به چادر بزرگ شان هر گاه كه اراده ای خروج از منزل را جهت كدام ضرورت شديده داشته باشند.) « تفسير بيضاوي صفحه 168 جلد 4»
22: ( به ساير زنان مسلمان امر كن اي پيامبر كه جلباب وسيع « يعني چادر بزرگ» بپوشند تا محاسن وزينت ايشان را بپوشاند وزبانهاي سوء را از ايشان دفع كند. همچنان به ايشان امر كن تا رويها واجسام خود را با جلباب هاي خود « يعني چادر هاي بزرگ خود» بپوشانند تا از كنيزان وزنان آواز خوان فرق شوند وهدف تعرض مغرضين قرار نگيرند واز تشبه با زنان فاجره وفاسقه بدور باشند وكسي به ايشان نظر سوء نداشته باشد آن شايسته تر است به اينكه با عفت وصيانت شناخته شوند وكسي كه در قلبش مرض است به آنان طمع نه بندد) .« تفسير احكام القرآن محمد علي صابوني مصري صفحه 270 جلد 2»
23:( پس روي وكف از زينتهاي هستند كه ظاهر ساختن شان حرام است اينست كه نظر كردن به سوي زن از خوف فتنه جايز نيست وفتنه در ديدن روي بزرگتر است از فتنه ديدن پا مو وساق وقتيكه حرمت نظر به موي وساق بالاتفاق ثابت باشد پس حرمت نظر به روي از باب اولي است باعتبار اينكه آن اصل جمال ومصدر فتنه است وخطر دران نهفته است اما در چنين زمانيكه پيروان شيطان افزون گرديده وفسق وفجور انتشار يافته هيچ كس بجواز كشف آن « روي» قايل نيست نه از علماء ونه از عاقلان زيرا هر كه اين مرض ووباي را كه بين ملت خاصتا بين زنان با تقليد شان از بيگانه گان عام گرديده است مشاهده نمايد به صورت قطع به حرمت كشف روي رأي ميدهد زيرا فتنه فعلا جاري است فساد شيوع نموده وفساد پيشگان انتشار يافته) « تفسير آيات احكام محمد علي صابوني صفحه 124 الي 125 »
24:( يعني علاوه بر پوشيدن بدن يك حصه ای چادر خود را پائين سر بر چهره هم آويزان كنند در روايات است كه در اثر نزول اين آيت زنان مسلمان در حين خروج از خانها بدن وچهره ای خود را چنان مي پوشيدند كه فقط يك چشم براي ديدن راه باز مي ماند ازين ثابت شد كه در وقت فتنه بايد زنان چهره ای خود را بپوشند. حضرت شاه صاحب « رح» مي فرمايد: جلباب وچادر بزرگ را بر چهره هاي خود بيندازند تا شناخته شوند كه كنيزان نيستند بلكه خاتون هاي صاحب ناموس وداراي حسب ونسب ونيك كردار اند مردان بد كردار نبايد ايشان را آزار بدهند چه جلباب « چادر به چهره آويزان كردن» علامه ای نجابت است.) « تفسير كابلي صفحه 126و127 جلد 5»
25: ( والخلاصة ان العلماء اتفقوا علي ان عورة المرأة في الصلوة ما عدا الوجه والكفين وما عد القدمين عند الحنفيه وان عورتها خارج الصلوة جميع بدنها) « الفقه الاسلامي وادلته صفحه 595 جلد 1»
ترجمه: خلاصه اينكه تمام علماء اتفاق دارند بر اينكه عورت زن در نماز غير از روي ودو كف دست وهر دوقدم است نزد حنفي ها وهر آئينه عورت زن خارج از نماز تمام بدنش ميباشد.
آنچه مذكور شد خلاصه ای بود از اقوال برخي از ائمه ای تفسير در مورد وجوب پوشش بدن و صورت براي زن البته اين نكته نيز قابل ذكر است كه ظاهر ساختن يك چشم جهت ديدن راه در صورتي است كه نگاهش را پائين انداخته وبه مردان اجنبي خيره نشود زيرا به گوشه ای چشم نگاه كردن زن تيري است كه قلب مرد را هدف قرار مي دهد وفلسفه پوشش چهره نيز از بين هيچ يك از طرفين متحمل ضرر نگردد.
19: ( برخي احكام بيشتر متعلق به حجاب زنان به مناسبتي ذكر گرديد كه در آينده معلوم خواهد شد ، از آن دو آزار يكي اين بوده عوام واوباشان منافقين كنيزان مسلمانان را كه براي كاروباري بيرون مي آمدند مورد تعرض قرار مي دادند ، وگاه گاهي نيز اشتباه كرده زنان آزاد را هم آزار مي دادند كه در اثر آن به عموم مسلمانان وپيغمبر «ص» آزار مي رسيد.
واگر زنان آزاد شناخته مي شدند اين حالت پيش نمي آمد لذا لازم قرار شد كه زنان آزاد امتياز داشته باشند تا به آساني از فساد وشرارت خود بخود به تدريج محفوظ بمانند وبراي كنيزان انتظام ديگري در نظر گرفته شود.
واز طرف ديگر شرع مقدس اسلام در حجاب شرعي زنان آزاد وكنيزان بنابر ضرورت فرقي قايل شد، حجاب شرعي كنيزان همان است كه زنان آزاد در جلوي محارم خود دارند ، مثلا هم چنان كه براي آزادها ظاهر كردن صورت وغيره در جلوي محارم جائز است براي كنيزان در خارج هم از اين جهت بدان اجازه داده شد كه وظيفه ای او خدمت آقا وبادار وخانه است ، وبه آن جهت لزوما بارها از خانه خارج مي شود كه انتظام حجاب كامل براي او مشكل تمام مي شود ، بر خلاف زنان آزاد كه اگر بنابر ضرورت گاهي بيرون روند انتظام حجاب كامل براي آنها مشكل نمي باشد ، لذا به زنان آزاد دستور داده شد كه چادر بزرگي كه در آن مستور شده باشند بيرون آيند وآن را از سر بطرف صورت آويزان كنند، تا كه صورت آنها در جلوي مردان بيگانه ظاهر نگردد ، واز آن حجاب شان كامل ميباشد واز كنيزان را باهشدار مجازات به منافقان انتظام نمود كه اگر از اين باز نيامدند خداوند به آنها در دنيا هم به وسيله پيامبر خود ومؤمنان سزا خواهد داد.
در آيه ای پيش گفته در باره حجاب زنان آزاد دستور رسيد كه « يدنين عليهن من جلابيبهن» يدنين از دناء مشتق است كه به معناي نزديك كردن مي آيد ولفظ عليهن به معناي بر خود وجلابيب جمع جلباب است كه به چادر بلند گفته مي شود در باره هيئت آن چادر از حضرت ابن مسعود مروي است ، چادري است كه روي چادر كوچك پوشيده مي شود. « ابن كثير» وحضرت ابن عباس هيئت آن را چنين بيان نموده است كه ( امر الله نساء المؤمنين اذاخرجن من بيوتهن في حاجة ان يغطين وجوههن من فوق رؤسهن بالجلابيب ويبدين عينا واحدة ) « تفسير ابن كثير»
يعني الله تعالي به همسران مسلمانان دستور داده است هرگاه بنابر ضرورتي از خانه هاي خود بيرون روند پس ازجانب سر خود چادر را آويزان كرده صورتهاي خود را بپوشانند وفقط يك چشم را براي ديدن راه ظاهر كنند وامام محمد بن سيرين مي فرمايد : من از حضرت عبيده سلماني «رح» مطلب اين آيه وكيفيت جلباب را پرسيدم پس او چادر را از طرف سر بر صورتش آويزان كرده آن را پوشاند وتنها چشم چپ خود را باز گذاشته تفسير ادناء وجلباب را عملا به من نشان داد.
آويزان كردن چادر از طرف سر بر صورت كه در بيان حضرت ابن عباس وعبيده سلماني آمده است تفسير عليهن مي باشد كه مراد از نزديك كردن چادر بر خود آويزان كردن آن از طرف سر بر صورت است.
اين آيه به صراحت به پوشيدن صورت دستور داده است واز آن مطلب نخستين آيه ای حجاب كه در بالا به تفصيل گذشت تأئيد گرديده است وآن اين كه صورت وكف دست اگر چه في نفسه جزء عورت نيستند . اما به وجه خوف فتنه پوشيدن آنها هم لازم است، تنها در مواقع ضرورت مستثني هستند.« تفسير معارف القرآن صفحه 199 جلد 11 »
ومن الله التوفیق تمام شد قسمت اول ادامه دارد.
