Visits: 2035

اهمیت و ارزش فقه اسلامی

نحمده و نصلی علی رسوله الکریم. اما بعد: قال الله الحکیم فی القرآن العظیم.

(فَلَوْلَا نَفَرَ مِن كُلِّ فِرْقَةٍ مِّنْهُمْ طَائِفَةٌ لِّيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَلِيُنذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ) سوره توبه – 122

ترجمه: پس چرا بیرون نروند از هر فریقی از ایشان گروهی تا دانائی حاصل نمایند در دین و برای این که بترسانند قوم خود را چون باز گردند بسوی شان شاید ایشان بترسند.

از زمانیکه انسان زندگی اجتماعی و باهمی را آغاز نمود روابط شان با یک سلسله باید ها و نباید ها رواه ها و نارواه ها نیاز پیدا کرد تا تمام افراد بشر چه از نگاه جانی و چه از نگاه مالی و حقوقی و چه از نگاه آبرو و حیثیت از تعرض و تجاوز یکدیگر مصئون بمانند، عدالت تأمین شود، امنیت حفظ گردد و رفاه و آسایش دارین نصیب شان گردد، لهذا خداوند جل جلاله راهی را که در دنیا آسایش و آزادی (چوکات شرعی) و عدالت و در عقبی سعادت و کامیابی را در پی دارد توسط رسولان و پیامبران خویش به ایشان معرفی نموده  و قوانین آسمانی و جاویدانی خویش را فرو فرستاد که شامل یک سلسله اوامر و نواهی، حلال و حرام می باشد که انسان با رعایت و عملی نمودن آنها به سعادت دارین نائل خواهد آمد و در عصر کنونی یگانه عملی که این بخش قانونی خدائی و آسمانی را به تفصیل بیان می نماید همانا فقه می باشد، زیرا علم فقه که به اساس اصول چهار گانه اسلام (کتاب الله، سنت رسول الله، اجماع و قیاس) استوار بوده و موضوعش افعال مکلفین است تمام اعمال و کردار انسانها را به دقت تحت مراقبه و مطالعه قرار میدهد و همیشه خطاب امر و نهی خود را متوجه ایشان می سازد، از زمان انتقال نطفه انسان از پشت پدر به رحیم مادر تا وقت تولد، تعیُش  و بالآخره مرگ و دفن وی در همه ابعاد زندگی او ، احکامی را وضع نموده که در پرتو رهنمود های سعادت آفرین آن هر انسان مکلف باید زندگی خود را بدان عیار نماید که نمونه های آن را ذیلاَ تذکر می دهیم.

الف: در بخش عبادات از قبیل غسل، طهارت، نماز، روزه، زکات، حج، صدقات و غیره قوانین را اساس گذاشته که در روشنی آن هر انسان می تواند با بهترین شکل و شیوه وظائف بندگی خود را انجام داده ارتباطش را با معبود بر حق خویش استحکام بخشد و به این اساس می توان علم فقه را (نظام عبادی در اسلام) نام نهاد.

ب: در بخش معاملات از قبیل بیع، شراء، اجارات، رَهّن، ودیعَت، شرکت، حواله، کفاله، هبه، شفعه، غصب، اکراه، اتلاف، نکاح، طلاق، قسمت، مضاربه، وکالت، صلح، ابرا، اقرار، دعوی، شهادت، بینات، تحلیف و غیره. در باب هر کدام تمام احکام و شرائط صحت آن حلال و حرام آن را به تفصیل مَزید توضیح فرموده است تا عموم مسلمانان بتوانند به میزان این احکام معاملات روزمرۀ خود را به سنجند و در شعاع این نور هدایت از طریق نامشروع اجتناب و از راه های مشروع و جائز معاملات خویش را انجام دهند تا رزق حلال و ثروت پاکی بدست بیاورند.

و همچنین در بخش میراث قواعد بسیار دقیق و صحیح را واضع نموده که حقوق و سهام تمام اصحاب فروض از مرد و زن و عصبات و ذوی الارحام به معیار آن تعیین و افراز میگردد که جزئی ترین تخطی و حق تلقی در آن گنجایش ندارد ازین لحاظ می توان این علم را (نظام حقوقی در اسلام) مسمی کرد.

ج: در بارۀ انتخاب زعیم مسلمین و امور کشور داری قوانینی را وضع نموده که امیر مسلمین و رئیس جمهور چگونه و روی چه شرائطی باید تعیین گردد و رئیس دولت اسلامی جهت تأمین امنیت و عدالت و ادارۀ مملکت و اصلاح جامعه چطور اقدام نماید. با سارقین و رهزنان و باغیان و متجاوزین چه قسم بر خورد نماید تا در نظم عامه اخلالی صورت نگیرد، حقوق مستحقین تلف نشود و مرزهای کشور از تجاوز بیگانگان مصئون بماند و با دول همسایه ملل جهان چه اسلام و چه کفر چه نوع رابطه بر قرار نماید و دیگر قوانین لازمه اداره و مملکت، که اگر قوانین فقهی راجع به حکومت و حکومت داری مراعات گردد، نه تنها امنیت و عدالت در داخل کشور اسلامی تأمین می شود بلکه امنیت عامه و عدالت اجتماعی در سر تا سر جهان پایدار باقی خواهد ماند و رابطه حسن همجواری و بین المللی در بین همه ملل دنیا حاکم وقائم خواهد شد چنانچه مصداق این مدعی در صدر اسلام تحقق پیدا نموده است، از این لحاظ می توان فقه اسلامی را (نظام سیاسی در اسلام) نام نهاد.

د: راجع به اوصاف قاضی و قضأ و اِصدار حکم و رفع نزاع و دعوا بین متخاصمین قوانین و دستوراتی بسیار دقیق و شفافی را وضع نموده است که در روشنی آن می توان از بین توده های مردم قاضی را تشخیص داد  و همچنین شخص قاضی به اساس قوانینی و مقررات قضائی فقه اسلامی می تواند حق را از نا حق تشخیص و تمیز داده ظالم را از مظلوم جدا نماید، نزاع و کشمکش متخاصمین را با اصدار حکم قضائی خویش بر طرف و حق را به حقدار رسانیده عدالت اسلامی و اجتماعی را تأمین نماید ازین حئیث سزاوار است که این علم را (نظام قضایی در اسلام) مسمی کرد لهذا فقه و تفقه در دین از نظر اسلام اهمیت فوق العاده و ارزش خاصی داشته و مقام ارجمند و درجۀ بلندی دارد و بر همه مسلمین لازم است که از بخش های مختلف این علم بهرۀ کافی کسب نموده از هر بستانش گلی و از هر گلش شمیمی بر گیرد تا رفاه و آسایش دو جهانی نصیب شان گردد.

بمنه و کرمه