حقوق والدین:ـ بخش اول
Visits: 242
حقوق والدین:ـ بخش اول
الحمد لله، و الصلاة علی رسول الله، نبیّنا محمدّص و علی آله صحبه و من والاه. اما بعد :
چنان که می‌دانید حق پدر و مادر بر فرزند بسیار عظیم است و در دین هم مقام و منزلت ایشان بسیار بالاست. پس احسان کردن به والدین مقارن توحید و همچنین شکرگذاری آنها نیز مقرون به شکر الله ج است و احسان به ایشان از بهترین اعمال در نزد خدا به شمار می‌رود. چنان که خداوندج در کتاب خویش مکرراً در مورد والدین سفارش فرموده است. از جمله قال الله تعالی : (واعبدوا الله ولاتشرکوا به شیئا وبالوالیدن احسنا ) (نساء / 36)
«خدای یکتا را بپرستید و هیچ چیز را شریک وی قرار ندهید و نسبت به پدر و مادر نیکی کنید».
و قال تعالی :
( قل تعالوا اتل ما حرم ربکم علیکم الا تشرکوا به شیئا وبالوالدین احسنا ) (انعام / 151)
« بگو بیایید تا آنچه را خداوند بر شما حرام کرده همه را به راستی بیان کنم، این که به خدا به هیچ وجه شریک نیاورید و دیگر این که به پدر و مادر احسان و نیکی کنید».
و قال تعالی :
( وقضی ربک الا تعبدوا الا ایاه وبالوالدین احسنا اما یبلغن عندک الکبر احدهما او کلاهما فلا تقل لهما اف ولاتنهرهما وقل لهما قولا کریما * واخفض لهما جناح الذل من الرحمة وقل رب ارحمهما کما ربیانی صغیرا) (اسراء / 23-24)
«وخدای تو حکم فرموده که جز او هیچ کس را نپرستید و درباره پدر ومادر نیکویی کنید و چنانچه هر دو یا یکی از آنها پیر و سالخورده شوند، مبادا کلمه‌ای (اُف) بگویید که رنجیده خاطر شوند و کمترین آزاری به آنها نرسانید و با ایشان با اکرام و احترام سخن بگویید، و همیشه پر و بال تواضع و تکریم را با کمال مهربانی نزدشان بگستران و بگو پروردگارا! چنان که پدر و مادر، مرا به مهربانی پرورش دادند، تو در حق آنها رحمت و مهربانی فرما».
و قال تعالی :
( ووصینا الانسن بولدیه حملته امه وهنا علی وهن وفصله فی عامین ان اشکر لی ولولدیک الی المصیر) (لقمان / 14)
«و ما به هر انسانی سفارش کردیم که در حق پدر و مادر خود نیکی کند، به ویژه مادر که بار فرزند را حمل کرده و تا دو سال به او شیر داده، سپس او را از شیر باز گرفته است. شکر من و پدر و مادر را به جای آور که بازگشت خلق به سوی من خواهد بود».
در این مورد احادیث بسیار زیادی موجود است که از آنها یکی را در اینجا بیان می‌کنیم.
عن عبدالله بن مسعود : «قال : سألت رسول‌الله ص : ایّ العمل احبّ الی الله؟ قال : الصلاة فی وقتها قلت ثمّ ایّ قال : بر الوالدین قلت ثم ایّ؟ قال : الجهاد فی سبیل الله» بخاری / 527، مسلم / 85.
حضرت عبدالله بن مسعود رض می‌فرماید : من از رسول خدا ص سئوال کردم که چه عملی در نزد الله ج از همه بهتر است؟ فرمودند : خواندن نماز در وقتش باز پرسیدم بعد از آن چه عملی؟ فرمودند : نیکی به پدر و مادر، بار سوم پرسیدم : بعد از آن چه عملی؟ فرمودند : جهاد کردن در راه خدا.
نیکی به پدر و مادر از اعمالی است که عقل انسان به آن حکم می‌کند و تمام ادیان گذشته و روش و عادت انبیاء بر آن تأکید می‌کند که باید حق پدر و مادر را ادا نموده و به آنها نیکی کرد و روش صالحین نیز همین بوده است. از محاسن شریعت اسلامی آن است که برای پدر و مادر ارزش فضیلت قایل است که بر کامل بودن آن دلالت می‌کند و بر خلاف قوانین وضع شده در روی زمین که هیچ حق و فضیلتی را برای پدر و مادر در نظر نگرفته است، اسلام همه حقوق پدر و مادر را در بردارد.
چنان که می‌دانید عالم غرب با آن همه پیشرفت تکنولوژی خود، هیچ فضیلت و حقی را برای پدر و مادر در نظر نگرفته است و در قوانین خود مادر را مانند کالایی در نظر گرفته اند که هر گاه کاربرد آن تمام شد دیگر هیچ حق و حقوقی ندارد و نهایت ارزشی که برای پدر و مادر قایل می‌شوند، این است که در هر سال یک روز را مخصوص مادر نام‌گذاری کرده‌اند که آن را عید مادر یا همان روز مادر نامیده‌اند و در آن روز دختران و پسرانشان کادو و هدایایی را به آنها تقدیم می‌کنند و آن را به محبت و نیکی تعبیر می‌کنند و این نهایت کار آنهاست. آیا این رعایت حق والدین است و آیا می‌توان همین کار را وفای به عهد والدین نامید؟
افراد از حقوق والدین غافلند و فضیلت ایشان را درک نمی‌کنند. اما در اسلام موضوع متفاوت است. با دقت در آیات و احادیثی که بیان شد، اهمیت آن را می‌توان دریافت. حتی اسلام ما را از نافرمانی والدین نهی کرده و در نهایت ارزش این مسأله را در آنجا نشان داده که نافرمانی والدین را جزء گناهان کبیره و مقارن شرک به خداوند قرار داده است.
برای تثبیت این موضوع تنها همین آیه کافی است که خداوند ج فرموده است :
( فلا تقل لهما اف ولاتنهرهما) (اسراء / 23)
«به پدر و مادر کلمه‌ای (اُف) نگویید که رنجیده خاطر شوند و کمترین آزاری به آنها نرسانید».
با دقت در این آیه متوجه می‌شویم که خداوندج گفتن کلمه‌ی «اُف» یا هر کلمه‌ای را که سبب رنجش والدین شود ناپسند دانسته است تا خود بدانید که گفتن سخنانی سخت‌تر از آن چگونه است. در این باره احادیث زیادی هم وجود دارد : «عن عبدالله بن عمرو بن العاص رض عن النبی ص قال : الکبائر : الاشراک بالله و عقوق الوالدین و قتل النفس و الیمین الغموس» بخاری / 6675.
حضرت عبدالله بن عمرو رض از رسول خدا ص روایت می‌کند که فرموده است : از جمله گناهان کبیره امور ذیل می‌باشد :
1- شریک آوردن به خداوند 2- نافرمانی پدر و مادر 3- کشتن و تلف کردن نفس 4- قسم غموس و به ناحق.
مورد نیکی به آنان و با وجود آن که اسلام از نافرمانی پدر و مادر شدیداً نهی کرده است و به عذاب شدیدی اشاره نموده است که نافرمانان را در برخواهد گرفت، باز هم عده‌ای با از یاد بردن حقوق والدین، از نافرمانی آنان باکی ندارند و حقوقشان را پایمال می‌کنند.
اما با وجود منزلت والای والدین و بر خلاف تأکید اسلام در این مطلب دو موضوع نافرمانی والدین و نیکی به آنها بررسی خواهد شد. با امید آن که برای خوانندگان مفید واقع شود و کاستی‌های آن را به دیده‌ی اغماض نگرند. در آخر از خداوند تبارک و تعالی می‌خواهیم که ما را در زمره بهترین بندگان خود قرار دهد. آمین یا رب العالمین و الله اعلم. وصلی‌الله و سلم علی نبینا محمد و آله و صحبه) ادامه دارد….
