Visits: 4201

فضایل اعتكاف وشب قدر

ماندن در مسجد را به نیت اعتكاف ، اعتكاف میگویند ونزد حنفیه آن بر سه قسم است یكی واجب وآن اعتكاف است كه نذر كرده شود دوم سنت است وآن اعتكاف ده اخیر ماه مبارك رمضان میباشد سوم اعتكاف نفل كه نه برای آن وقتی مشخص است ونه مقدار ایام ،ثواب اعتكاف خیلی زیاد است. وفضیلت آن از این بیشتر چه میتواند باشد كه خود نبی اكرم «ص» بعد از هجرت همیشه در مسجد النبی به اعتكاف می نشستند عطاء بن رباح شاگرد عبدالله بن عباس ویكی از مشایخ امام اعظم «رح» كه امام اعظم «رح» میفرماید كسی جامع علوم تر از عطاء ندیدم. عطاء میگوید مثال معتكف با شخصی می ماند كه بر دروازه شخص بزرگ بخاطر حاجت رفته بنشیند كه تا تقاضای وخواسته من قبول نشود تكان نمیخورم اگر در واقع همین حال باشد پس سخت دل ترین شخص هم نرم شده توجه میكند وحال آنكه ذات كریم الله «ج» برای عفو وبخشش بهانه تلاش میكند بلكه بغیر بهانه مرحمت میفرماید لذا هر گاه شخص از دنیا منقطع شده بر دروازة الله «ج» بنشیند در بهره مند شدن او چه تأمل امكان دارد ابن قیم «رح» می گوید كه مقصد اعتكاف ورفع آن دل را آنچنان بذات پاك خداوند متعال وابسته ساختن است كه از هر طرف عقب نشینی كرده با او مجتمع بشود در عوض تمام مشاغل « قدرت، پول، ثروت، اهل اولاد ، مجالس محافل» با ذات پاك او مشغول شود حتی عوض اُنس با مخلوق باید با خداوند مأنوس شود. در احادیث دو فائده مخصوص اعتكاف بیان شده اول اینكه بسبب اعتكاف حفاظت از گناهان نصیب میشود دوم اینكه اعمال كه معتكف نتواند بخاطر اعتكاف از قبیل عیادت مریض وغیره انجام دهد ثواب آن برای معتكف میرسد به هر صورت اعتكاف در ده اخیر ماه مبارك رمضان سنت است وفوائد آنهم بیشتر از آن است كه شمرده شود حال باید فهمید چرا در ماه مبارك رمضان كه همه اش خیر بركت سعادت نیكبختی میباشد ده اخیر آن در غرض اعتكاف انتخاب كردند علت اش این است كه در ماه مبارك رمضان شب بنام قدر وجود دارد كه طبق اكثریت روایات در ده اخیر ماه مبارك رمضان در شب های طاق میباشد برای بزرگ بودن این شب كافی است كه آخرین كتاب الهی برای آخرین پیامبرش برای رهنمائی بهترین امت در همین شب نازل گردیده در قرآن مجید یك سوره مستقل بنام قدر است كه خداوند «ج» می فرماید« انا انزلناه فی لیلة القدر» یعنی بدون شك ما قرآن مجید را در شب قدر فروفرستادیم . یعنی قرآن پاك از لوح محفوظ بر آسمان دنیا در همین شب نازل شده است. « وما ادرك ما لیلة القدر » آیا اطلاع هم دارید كه چیست شب قدر یعنی علم بزرگی وفضیلت این شب هم ترا حاصل است كه چه قدر ثواب كه در عبادت هزار ماه « 83 سال 4 ماه» موجود میشود. پیشتر از آن عبادت شب قدر ثواب دارد واین زیادتی هم معلوم نیست كه چقدر است . « تنزل الملائكة والروح فیها باذن ربهم من كل امر» در این شب فرشتگان فرود می آیند ودر آن شب حضرت جبرئیل امین هم فرو میآید بحكم پروردگار خود هر امر خیر را با خود گرفته بسوی زمین فرود میآیند .« سلام هی حتی مطلع الفجر» این شب همه سلامتی است از شر وفساد وغیره امن است ، آن شب با همه این بركات تا طلوع فجر باقی میماند در این سورة مباركه چندین نوع فضایل این شب بیان شده كه ضرورت به حدیث نیست لكن برخی از احادیث گهر بار رسول معظم اسلام را كه در بارة فضیلت این شب آمده ذكر مینمایم « عن ابی هریرة «رض» قال قال رسول الله «ص» من قام لیلة القدر ایمانا واحتسابا غفر له ماتقدم من ذنبه » متفق علیه» ترجمه : از حضرت ابی هریره «رض» روایت است كه گفت : رسول الله «ص» فرمودند : هر شخصی كه در لیلة القدر با ایمان وبه نیت ثواب قیام نماید تمام گناهان گذشته او عفو كرده میشوند منظور از قیام نمودن این است كه نماز بخواند تلاوت قرآن كریم بنماید ذكر تسبیح تهلیل داشته باشد ومنظور از نیت ثواب داشتن اینست كه با كدام بد نیتی مثل ریا وغیره قیام نكند بلكه با اخلاص محض برای رضای الله وبنیت حصول ثواب قیام نماید كه همین اخلاص ومحبت خدائی باعث اینست كه ملائكه برای چنین افراد سلام بگوید چنانچه حضرت انس «رض» روایت دارد از رسول الله «ص» كه ترجمه اش را مینگارم می فرمایند در شب قدر حضرت جبرئیل «ع» بهمراه جماعتی از ملائكه میآید وبرای كسیكه ایستاده یا نشسته ذكر الله را میكند وبعبادت مشغول است دعا رحمت میكنند ووقتیكه روز عید فطر فرا رسد خداوند متعال «ج» رو بروی فرشتگان بر عبادت بندگان خود فخر میكند زیرا آنها بر بنی آدم طعن كرده بودند » واز آنها در یافت میكند كه ای فرشتگان جزای مزدوری كه خدمت خود را كاملا انجام داده است چیست ؟ آنها در جواب معروض میدارند كه ای پروردگار ما جزایش این است كه مزد او كاملا داده شود آنگاه ارشاد میفرماید كه ای فرشتگان ، غلامان وكنیزان من فریضة مرا كه بذمة آنها بود انجام داده سپس بسوی عیدگاه بیرون آمدند در حالیكه بدعا فریاد شان بلند است قسم بعزتم وقسم بجلالم وقسم بكرمم وقسم بعلو شأنم وقسم به بلندی رتبه خودم من دعای آنها را قبول میكنم سپس آنها را خطاب كرده ارشاد میفرماید: بر گردید گناهان شما را بخشیدم وبدی های تانرا به نیكی عوض كرده ام پس آنها از عید گاه با چنان كیفیتی بر میگردند كه گناهان شان معاف شده است آری شب پرمیمنت در این ماه مبارك هست كه دلباختگان ذات اقدس الهی از دنیا ومافیها خود را فارغ ساخته وبر  خواهشات نفسانی پشت پای میزند وخود را بخانه خدا محبوس واجازه بیرون شدن راهم برای خود نمیدهد وبا خوف ورجاء وعشق علاقه، ومحبت ، اخلاص ، با خشوع تواضع در همه لحظات شب روز به پیش گاه پروردگار جهانیان سر تسلیم خم نموده وبعبادت او پرداخته وذكر او را مینماید واز بدی های خود عفو وآمرزش میخواهد در دل شب تنها با خدای خود براز نیاز میپردازد تا از شب قدر محروم نمانده فیوضات وبركات شب قدر نصیب او گردد زیرا انسان مؤمن میداند چون دشمنان انسانیت را بسته اند ، وآدمی میتواند خدای «ج» را عبادت میكند نهایت میكوشد كه به این سعادت بزرگ نائل گردد پس لازم است كه این عبادت باساس دوستی وارتباط به خالق كونین صورت گیرد نخبگان بزرگان دانشمندان وباالخاصه علماء وروحانیون كه وارثین نبی كریم«ص» هستند برای انجام این عبادت عظمی همت گمارند تا باشد با اقتداء ورسول جانانه اسلام وغرض تمسك به سنت او واحیاء سیرت حضرت ختمی مرتبت گوشة مسجد خانه خدا را اتنخاب وازهر بهانه كه مانع اعتكاف باشد اجتناب نمایند درس بحث شان دعوت ارشاد شان تبلیغ موعظه شان وبالآخره همه كارهای خیر واعمال صالحه شان در مسجد باشد نه اینكه خدای نخواسته خواص جامعه خود را بزرگتر از این عبادت بدانند ویا بخاطر گریز از اعتكاف بهانه تراشی نمایند . واین عبادت را بعنوان یكبار سنگین دانسته افراد نا آگاه غیر عالم وغیر عارف كسانیكه كار دیگر نتوانند به مقدار پول وكدام چیز دیگر بدون اخلاص وبدون عشق وعلاقه به مسجد بنشانند وبنام سنت كفائی از انجام افضل اعمال گریز بزنند وبقول معروف بگویند سنت بجا شود كه از چنین اعتكاف رسم ورواج این همه فضائل هرگز نصیب ما نخواهد شد. بخاطر اینكه بیشتر پاداش این عبادت را كمائی كرده باشیم یك حدیث دیگر از رسول معظم اسلام «ص» روایت مینمائیم « عن عبادة بن الصامت قال خرج النبی « ص» لیخبرنا بلیلة القدر فتلاحا رجلان من المسلمین فقال خرجت لاخبركم بلیلة القدر فتلاحا فلان وفلان فرفعت وعسی ان یكون خیرا لكم فالتمسوها فی التاسعة والسابعة والخامسة » رواه البخاری مشكوة صفحه 199» ترجمه حضرت عباده ابن صامت «رض» روایت میكند كه رسول الله «ص» به این منظور بیرون تشریف آوردند ما را از شب قدر مطلع سازند ونشاندهی بكنند كه فلان شب لیلة القدر است» ولی در همان لحظه در بین دو نفر مسلمان اختلاف بود آنحضرت فرمودند من آمده بودم تا اطلاع شب قدر را برای شما بدهم ولی چون بین فلانی وفلانی كس اختلاف بود بسبب آن تعیین آن بر داشته شد بعید نیست كه این برداشتن در علم الهی برای شما بهتر باشد لهذا آن شب را در شبهای نهم هفتم پنجم جستجو نمائید . در این حدیث مباركه دو مضمون بسیار قابل توجه است امر اول كه از همه مهمتر است آن اختلاف است كه بقدری چیز بدی هست كه از شامت او تعیین شب قدر بر داشته شد نه تنها در این یك مورد بلكه جنگ واختلاف همیشه سبب محرومی از بركات میشود . در یك حدیث از رسول معظم اسلام است كه فرمودند: هر كه بیش از سه روز با برادر مسلمان قطع تعلق بكند اگر در این حال بمیرد مستقیما به جهنم میرود ودر روایت دیگر ارشاد شده است كه در روز های دو شنبه وپنجشنبه اعمال عرضه میشوند در آن توبة توبه كنندگاه مقبول میشود واستغفار استغفار كنندگان پذیرفته میشود اما كسانیكه با هم اختلاف دارند بحال خود ویل میشوند نه توبة آنها قبول ونه استغفار آنها پذیرفته میشود تا به همین حالت باشند . وروایات بسیار زیاد دیگری در این زمینه داریم كه این مقاله گنجایش احاطه تمام آن روایات را ندارد ولی این روایت را بدان جهت نوشته شده كه از عوام الناس گذشته در خواص در آنهائیكه شرفاء نامیده میشوند ودیندار تصور كرده میشوند اجتماعات آنها جلسات آنها از این حركات پست ونازیبا لبریزند آنهائیكه هر وقت در فكر كم كرد شخصیت دیگران مبتلا هستند چند لحظه در تنهائی نشسته فكر بكنند كه آنها چه قدر به شخصیت خودشان لطمه می زنند وبوسیله این حركات ناپاك وناشائسته خود را در نگاه خداوند چقدر ذلیل می سازند « فاالی المشتكی» اما بعد از این همه دانستن این مطلب هم ضروری است كه این همه ناورائی وخدمت از اختلاف در مورد عداوت ودشمنی دنیوی است اما اگر بعلت فاسق شدن شخصی یا بمنظور حمایت از یك دستور دینی اختلاف وترك تعلق بكند جائز میباشد حضرت عبدالله بن عمر «رض» روزی حدیث پیغمبر «ص» را نقل فرمود آنگاه پسرش جمله گفت كه صورتا بر حدیث اعتراض میشد حضرت عبدالله ابن عمر تا لحظه مرگ در تمام عمر با او گفتگو نكرد به بین عبدالله بن عمر «رض» بخاطر اهتمام به سنت پیامبر در مقابل فرزند خود چقدر قهر نمود آیا این هائیكه در این ماه مبارك رمضان ودر دهه اخیر آن ودر هر فرصت دیگر پسران ودختران شان فرائض الهی را از قبیل نماز روزه وغیره ترك مینمایند وسنت های پیامبر بزرگوار اسلام را اهمیت نمیدهند العیاذ بالله نماز جماعت را بخصوص صبح وخفتن را ترك وبر آن ارزشی قائل نیستند اعتكاف نمی نشینند تراویح را بار سنگین می پندارند بعوض عشق بتلاوت قرآن مجید وتمسك بسنت حضرت محمد رسول الله و بعوض ذكر ویاد خداوند «ج» در این ماه بزرگ ودر این اوقات بزرگ بدنبال فحشاء ومنكرات هستند روزه میخورند نماز نمیخوانند به جماعت حاضر نمیشوند دورغ میگویند غیبت میكنند ومرتكب اعمال خبیثه دیگر میشوند فیلمهای زنان رقاصه ونیمه عریان را تماشا میكنند به قمار دست میزنند، بازهم پدران تمام وسائل فساد را برای آنها آماده مسازند در عین حال كه اولاد شان غرق فسق وفجور باشند ودر مقابل سنت پیامبر «ص» سخت بی اعتناء وبی باك میباشند تشویق شان میكنند وبه این دلیل فاسد هم استدلال كه این ها جوان اند خواب دارند وبمسائل تفریحی علاقه مند میباشند این پدران ومادران به پیشگاه خداوند ورسول مقبول او در صحرای محشر چه جواب خواهند داشت پس برادران مسلمان وخواهران مسلمان بیائید از این فرصت طلائی بهترین استفاده را بكنیم. دومین چیزیكه از حدیث بالا معلوم می شود در مقابل حكمت الهی رضا وتسلیم است زیرا با وجود آنكه بر داشتن تعیین شب قدر صورتا بر داشته شدن خیر بزرگی بود ولی چون از جانب خداوند متعال بود آنحضرت «ص» ارشاد فرمودند كه شاید برای ما همین امر بهتر باشد بامید توفیق خداوند «ج» برای مایان در انجام عبادات وپرهیز از منكرات.