بنای خانه کعبه
Visits: 978
بنای خانه کعبه
عَنْ ابْنُ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قالَ: أَوَّلَ مَا اتَّخَذَ النِّسَاءُ الْمِنْطَقَ مِنْ قِبَلِ أُمِّ إِسْمَاعِيلَ، اتَّخَذَتْ مِنْطَقًا لَتُعَفِّيَ أَثَرَهَا عَلَى سَارَةَ، ثُمَّ جَاءَ بِهَا إِبْرَاهِيمُ، وَبِابْنِهَا إِسْمَاعِيلَ وَهْىَ تُرْضِعُهُ حَتَّى وَضَعَهُمَا عِنْدَ الْبَيْتِ عِنْدَ دَوْحَةٍ، فَوْقَ زَمْزَمَ فِي أَعْلَى الْمَسْجِدِ، وَلَيْسَ بِمَكَّةَ يَوْمَئِذٍ أَحَدٌ، وَلَيْسَ بِهَا مَاءٌ، فَوَضَعَهُمَا هُنَالِكَ، وَوَضَعَ عِنْدَهُمَا جِرَابًا فِيهِ تَمْرٌ وَسِقَاءً فِيهِ مَاءٌ، ثُمَّ قَفَّى إِبْرَاهِيمُ مُنْطَلِقًا فَتَبِعَتْهُ أُمُّ إِسْمَاعِيلَ فَقَالَتْ يَا إِبْرَاهِيمُ أَيْنَ تَذْهَبُ وَتَتْرُكُنَا بِهَذَا الْوَادِي الَّذِي لَيْسَ فِيهِ إِنْسٌ وَلاَ شَىْءٌ فَقَالَتْ لَهُ ذَلِكَ مِرَارًا، وَجَعَلَ لاَ يَلْتَفِتُ إِلَيْهَا فَقَالَتْ لَهُ آللَّهُ الَّذِي أَمَرَكَ بِهَذَا قَالَ نَعَمْ. قَالَتْ إِذًا لاَ يُضَيِّعُنَا. ثُمَّ رَجَعَتْ، فَانْطَلَقَ إِبْرَاهِيمُ حَتَّى إِذَا كَانَ عِنْدَ الثَّنِيَّةِ حَيْثُ لاَ يَرَوْنَهُ اسْتَقْبَلَ بِوَجْهِهِ الْبَيْتَ، ثُمَّ دَعَا بِهَؤُلاَءِ الْكَلِمَاتِ وَرَفَعَ يَدَيْهِ، فَقَالَ {رَبَّنَا إِنِّي أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتِي بِوَادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ} حَتَّى بَلَغَ {يَشْكُرُونَ}. وَجَعَلَتْ أُمُّ إِسْمَاعِيلَ تُرْضِعُ إِسْمَاعِيلَ، وَتَشْرَبُ مِنْ ذَلِكَ الْمَاءِ، حَتَّى إِذَا نَفِدَ مَا فِي السِّقَاءِ عَطِشَتْ وَعَطِشَ ابْنُهَا، وَجَعَلَتْ تَنْظُرُ إِلَيْهِ يَتَلَوَّى ـ أَوْ قَالَ يَتَلَبَّطُ ـ فَانْطَلَقَتْ كَرَاهِيَةَ أَنْ تَنْظُرَ إِلَيْهِ، فَوَجَدَتِ الصَّفَا أَقْرَبَ جَبَلٍ فِي الأَرْضِ يَلِيهَا، فَقَامَتْ عَلَيْهِ ثُمَّ اسْتَقْبَلَتِ الْوَادِيَ تَنْظُرُ هَلْ تَرَى أَحَدًا فَلَمْ تَرَ أَحَدًا، فَهَبَطَتْ مِنَ، الصَّفَا حَتَّى إِذَا بَلَغَتِ الْوَادِيَ رَفَعَتْ طَرَفَ دِرْعِهَا، ثُمَّ سَعَتْ سَعْىَ الإِنْسَانِ الْمَجْهُودِ، حَتَّى جَاوَزَتِ الْوَادِيَ، ثُمَّ أَتَتِ الْمَرْوَةَ، فَقَامَتْ عَلَيْهَا وَنَظَرَتْ هَلْ تَرَى أَحَدًا، فَلَمْ تَرَ أَحَدًا، فَفَعَلَتْ ذَلِكَ سَبْعَ مَرَّاتٍ ـ قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ” فَذَلِكَ سَعْىُ النَّاسِ بَيْنَهُمَا ”. ـ فَلَمَّا أَشْرَفَتْ عَلَى الْمَرْوَةِ سَمِعَتْ صَوْتًا، فَقَالَتْ صَهٍ. تُرِيدَ نَفْسَهَا، ثُمَّ تَسَمَّعَتْ، فَسَمِعَتْ أَيْضًا، فَقَالَتْ قَدْ أَسْمَعْتَ، إِنْ كَانَ عِنْدَكَ غِوَاثٌ. فَإِذَا هِيَ بِالْمَلَكِ، عِنْدَ مَوْضِعِ زَمْزَمَ، فَبَحَثَ بِعَقِبِهِ ـ أَوْ قَالَ بِجَنَاحِهِ ـ حَتَّى ظَهَرَ الْمَاءُ، فَجَعَلَتْ تُحَوِّضُهُ وَتَقُولُ بِيَدِهَا هَكَذَا، وَجَعَلَتْ تَغْرِفُ مِنَ الْمَاءِ فِي سِقَائِهَا، وَهْوَ يَفُورُ بَعْدَ مَا تَغْرِفُ ـ قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ” يَرْحَمُ اللَّهُ أُمَّ إِسْمَاعِيلَ لَوْ تَرَكَتْ زَمْزَمَ ـ أَوْ قَالَ لَوْ لَمْ تَغْرِفْ مِنَ الْمَاءِ ـ لَكَانَتْ زَمْزَمُ عَيْنًا مَعِينًا ”. ـ قَالَ فَشَرِبَتْ وَأَرْضَعَتْ وَلَدَهَا، فَقَالَ لَهَا الْمَلَكُ لاَ تَخَافُوا الضَّيْعَةَ، فَإِنَّ هَا هُنَا بَيْتَ اللَّهِ، يَبْنِي هَذَا الْغُلاَمُ، وَأَبُوهُ، وَإِنَّ اللَّهَ لاَ يُضِيعُ أَهْلَهُ. وَكَانَ الْبَيْتُ مُرْتَفِعًا مِنَ الأَرْضِ كَالرَّابِيَةِ، تَأْتِيهِ السُّيُولُ فَتَأْخُذُ عَنْ يَمِينِهِ وَشِمَالِهِ، فَكَانَتْ كَذَلِكَ، حَتَّى مَرَّتْ بِهِمْ رُفْقَةٌ مِنْ جُرْهُمَ ـ أَوْ أَهْلُ بَيْتٍ مِنْ جُرْهُمَ ـ مُقْبِلِينَ مِنْ طَرِيقِ كَدَاءٍ فَنَزَلُوا فِي أَسْفَلِ مَكَّةَ، فَرَأَوْا طَائِرًا عَائِفًا. فَقَالُوا إِنَّ هَذَا الطَّائِرَ لَيَدُورُ عَلَى مَاءٍ، لَعَهْدُنَا بِهَذَا الْوَادِي وَمَا فِيهِ مَاءٌ، فَأَرْسَلُوا جَرِيًّا أَوْ جَرِيَّيْنِ، فَإِذَا هُمْ بِالْمَاءِ، فَرَجَعُوا فَأَخْبَرُوهُمْ بِالْمَاءِ، فَأَقْبَلُوا، قَالَ وَأُمُّ إِسْمَاعِيلَ عِنْدَ الْمَاءِ فَقَالُوا أَتَأْذَنِينَ لَنَا أَنْ نَنْزِلَ عِنْدَكِ فَقَالَتْ نَعَمْ، وَلَكِنْ لاَ حَقَّ لَكُمْ فِي الْمَاءِ. قَالُوا نَعَمْ. قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ” فَأَلْفَى ذَلِكَ أُمَّ إِسْمَاعِيلَ، وَهْىَ تُحِبُّ الإِنْسَ ” فَنَزَلُوا وَأَرْسَلُوا إِلَى أَهْلِيهِمْ، فَنَزَلُوا مَعَهُمْ حَتَّى إِذَا كَانَ بِهَا أَهْلُ أَبْيَاتٍ مِنْهُمْ، وَشَبَّ الْغُلاَمُ، وَتَعَلَّمَ الْعَرَبِيَّةَ مِنْهُمْ، وَأَنْفَسَهُمْ وَأَعْجَبَهُمْ حِينَ شَبَّ، فَلَمَّا أَدْرَكَ زَوَّجُوهُ امْرَأَةً مِنْهُمْ، وَمَاتَتْ أُمُّ إِسْمَاعِيلَ، فَجَاءَ إِبْرَاهِيمُ، بَعْدَ مَا تَزَوَّجَ إِسْمَاعِيلُ يُطَالِعُ تَرِكَتَهُ، فَلَمْ يَجِدْ إِسْمَاعِيلَ، فَسَأَلَ امْرَأَتَهُ عَنْهُ فَقَالَتْ خَرَجَ يَبْتَغِي لَنَا. ثُمَّ سَأَلَهَا عَنْ عَيْشِهِمْ وَهَيْئَتِهِمْ فَقَالَتْ نَحْنُ بِشَرٍّ، نَحْنُ فِي ضِيقٍ وَشِدَّةٍ. فَشَكَتْ إِلَيْهِ. قَالَ فَإِذَا جَاءَ زَوْجُكِ فَاقْرَئِي عَلَيْهِ السَّلاَمَ، وَقُولِي لَهُ يُغَيِّرْ عَتَبَةَ بَابِهِ. فَلَمَّا جَاءَ إِسْمَاعِيلُ، كَأَنَّهُ آنَسَ شَيْئًا، فَقَالَ هَلْ جَاءَكُمْ مِنْ أَحَدٍ قَالَتْ نَعَمْ، جَاءَنَا شَيْخٌ كَذَا وَكَذَا، فَسَأَلَنَا عَنْكَ فَأَخْبَرْتُهُ، وَسَأَلَنِي كَيْفَ عَيْشُنَا فَأَخْبَرْتُهُ أَنَّا فِي جَهْدٍ وَشِدَّةٍ. قَالَ فَهَلْ أَوْصَاكِ بِشَىْءٍ قَالَتْ نَعَمْ، أَمَرَنِي أَنْ أَقْرَأَ عَلَيْكَ السَّلاَمَ، وَيَقُولُ غَيِّرْ عَتَبَةَ بَابِكَ. قَالَ ذَاكِ أَبِي وَقَدْ أَمَرَنِي أَنْ أُفَارِقَكِ الْحَقِي بِأَهْلِكِ. فَطَلَّقَهَا، وَتَزَوَّجَ مِنْهُمْ أُخْرَى، فَلَبِثَ عَنْهُمْ إِبْرَاهِيمُ مَا شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ أَتَاهُمْ بَعْدُ، فَلَمْ يَجِدْهُ، فَدَخَلَ عَلَى امْرَأَتِهِ، فَسَأَلَهَا عَنْهُ. فَقَالَتْ خَرَجَ يَبْتَغِي لَنَا. قَالَ كَيْفَ أَنْتُمْ وَسَأَلَهَا عَنْ عَيْشِهِمْ، وَهَيْئَتِهِمْ. فَقَالَتْ نَحْنُ بِخَيْرٍ وَسَعَةٍ. وَأَثْنَتْ عَلَى اللَّهِ. فَقَالَ مَا طَعَامُكُمْ قَالَتِ اللَّحْمُ. قَالَ فَمَا شَرَابُكُمْ قَالَتِ الْمَاءُ. فَقَالَ اللَّهُمَّ بَارِكْ لَهُمْ فِي اللَّحْمِ وَالْمَاءِ. قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ” وَلَمْ يَكُنْ لَهُمْ يَوْمَئِذٍ حَبٌّ، وَلَوْ كَانَ لَهُمْ دَعَا لَهُمْ فِيهِ ”. قَالَ فَهُمَا لاَ يَخْلُو عَلَيْهِمَا أَحَدٌ بِغَيْرِ مَكَّةَ إِلاَّ لَمْ يُوَافِقَاهُ. قَالَ فَإِذَا جَاءَ زَوْجُكِ فَاقْرَئِي عَلَيْهِ السَّلاَمَ، وَمُرِيهِ يُثْبِتُ عَتَبَةَ بَابِهِ، فَلَمَّا جَاءَ إِسْمَاعِيلُ قَالَ هَلْ أَتَاكُمْ مِنْ أَحَدٍ قَالَتْ نَعَمْ أَتَانَا شَيْخٌ حَسَنُ الْهَيْئَةِ، وَأَثْنَتْ عَلَيْهِ، فَسَأَلَنِي عَنْكَ فَأَخْبَرْتُهُ، فَسَأَلَنِي كَيْفَ عَيْشُنَا فَأَخْبَرْتُهُ أَنَّا بِخَيْرٍ. قَالَ فَأَوْصَاكِ بِشَىْءٍ قَالَتْ نَعَمْ، هُوَ يَقْرَأُ عَلَيْكَ السَّلاَمَ، وَيَأْمُرُكَ أَنْ تُثْبِتَ عَتَبَةَ بَابِكَ. قَالَ ذَاكِ أَبِي، وَأَنْتِ الْعَتَبَةُ، أَمَرَنِي أَنْ أُمْسِكَكِ. ثُمَّ لَبِثَ عَنْهُمْ مَا شَاءَ اللَّهُ، ثُمَّ جَاءَ بَعْدَ ذَلِكَ، وَإِسْمَاعِيلُ يَبْرِي نَبْلاً لَهُ تَحْتَ دَوْحَةٍ قَرِيبًا مِنْ زَمْزَمَ، فَلَمَّا رَآهُ قَامَ إِلَيْهِ، فَصَنَعَا كَمَا يَصْنَعُ الْوَالِدُ بِالْوَلَدِ وَالْوَلَدُ بِالْوَالِدِ، ثُمَّ قَالَ يَا إِسْمَاعِيلُ، إِنَّ اللَّهَ أَمَرَنِي بِأَمْرٍ. قَالَ فَاصْنَعْ مَا أَمَرَكَ رَبُّكَ. قَالَ وَتُعِينُنِي قَالَ وَأُعِينُكَ. قَالَ فَإِنَّ اللَّهَ أَمَرَنِي أَنْ أَبْنِيَ هَا هُنَا بَيْتًا. وَأَشَارَ إِلَى أَكَمَةٍ مُرْتَفِعَةٍ عَلَى مَا حَوْلَهَا. قَالَ فَعِنْدَ ذَلِكَ رَفَعَا الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَيْتِ، فَجَعَلَ إِسْمَاعِيلُ يَأْتِي بِالْحِجَارَةِ، وَإِبْرَاهِيمُ يَبْنِي، حَتَّى إِذَا ارْتَفَعَ الْبِنَاءُ جَاءَ بِهَذَا الْحَجَرِ فَوَضَعَهُ لَهُ، فَقَامَ عَلَيْهِ وَهْوَ يَبْنِي، وَإِسْمَاعِيلُ يُنَاوِلُهُ الْحِجَارَةَ، وَهُمَا يَقُولاَنِ {رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ}. قَالَ فَجَعَلاَ يَبْنِيَانِ حَتَّى يَدُورَا حَوْلَ الْبَيْتِ، وَهُمَا يَقُولاَنِ {رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ }. رواه البخاری – 3364
ترجمه: از ابن عباس رضی الله عنه روایت است که گفت: اولین باری که زن ها پیش بند استعمال کردند (پیش بند: جامعۀ لُنگ مانندی است که زن ها هنگام کار کردن روی دیگر جامه های خود می پوشند)، به متابعت از مادر اسماعیل علیه السلام بود، زیرا او لُنگی را پوشیده بود تا رد پای خود را از (ساره) پنهان دارد.
بعد از آن ابراهیم علیه السلام همسر و فرزندش اسماعیل را در حالی که هنوز او را شیر می داد، آورد و نزدیک خانۀ کعبه زیر درخت بزرگی در کنار زمزم در قسمت بالایی مسجد گذاشت، و این در وقتی بود که هیچ کس در مکه نبود و آبی در آن سر زمین وجود نداشت، آنها را آنجا گذاشت و کیسۀ از خرما و مشکولۀ آبی را نزد آنها گذاشت، و خودش برگشت، مادر اسماعیل (هاجر) به دنبالش دوید و گفت: کجا میروی و ما را در این دشتی که نه انسانی است و نه چیزی تنها می گذاری؟ و این سخن را چندین بار تکرار نمود، ولی ابراهیم علیه السلام به او التفاتی نمی کرد، بالآخره مادر اسماعیل برایش گفت: مگر خداوند متعال تو را به این کار امر فرموده است؟ گفت: بلی، مادر اسماعیل گفت: پس ما را ضایع نخواهد ساخت، (این را گفت و برگشت).
ابراهیم علیه السلام به راهش ادامه داد تا به بالای پشتۀ رسید که دیگر آنها را نمی دید، در این وقت رویش را به طرف قبله کرد، و در حالی که دستهایش را بالا کرده بود، چنین دعا نمود: پروردگارا! اهل و اولادم را در دشت بی کشت و کاری در نزد خانۀ تو که با حرمت است، اسکان دادم، پروردگارا! تا این که نماز را پر پا دارند، پس دل عدۀ از مردمان را به سوی آنها گرویده بساز، و آنها را از انواع میوه ها رزق بده، شاید ایشان شکر گذاری نمایند.
مادر اسماعیل فرزندش را شیر داد و از آن آبی که ابراهیم علیه السلام نزدش گذاشته بود می نوشید، تا آنکه بالآخره آن آب خلاص شد، خودش و فرزندش هر دو تشنه شدند، تا جایی که آن طفل از تشنگی به خود می پیچید، چون هاجر طاقت دیدنش را به آن حالت نداشت، از نزدش دور گردید، نزدیک ترین کوهی را که دید، کوه صفا بود، بر بالای آن کوه بالا شد، و به طرف دشت نظر انداخت که شاید کدام کسی را ببیند، ولی کسی را ندید، بعد از آن از صفا پایان شد تا به دشت رسید، سپس گوشۀ پیراهنش را گرفت، و مانند انسانی که به شدت می دوید، تا آنکه همواری دشت را پیمود و به کوه مروه رسید، بر بالای مروه بالا شد و به طرف دشت نگاه کرد که شاید کدام کسی را ببینید، ولی کسی را ندید، و این عمل را هفت بار انجام داد.
ابن عباس رضی الله عنه می گوید: پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم فرمودند: و این همان سعیی است که بین صفا و مروه انجام می گیرد.
چون برای بار آخر بر بالای مروه بالا شد، آوازی را شنید، به خودش گفت که خاموش باش! باز گوش داد، و همان آواز را شنید و گفت: آوازت را شنواندی، اگر کمکی کرده می توانی برای ما کمک کن! در این وقت بود که ملک را در نزدیک زمزم مشاهده نمود که با پای خود – یا با بال خود – نمایان گردید، مادر اسماعیل آب را در حوضی (که با دست خود از خاک و ریگ می ساخت) جمع می کرد، و به دست خود می گفت که آب را همین گونه نگهدار، و چون از آب با دست خود بر می داشت و در مشک می ریخت، می دید که آب فوران می کند.
ابن عباس رضی الله عنه می گوید: که پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم فرمودند: خداوند مادر اسماعیل را رحمت کند، اگر زمزم را به حالش می گذاشت، – و یا فرمودند: اگر به دست بر نداشتی – زمزم چشمۀ آب روانی می شد.
ابن عباس رضی الله عنه می گوید: مادر اسماعیل از آن آب آشامید و فرزندش را شیر داد، و ملک برایش گفت: ساز هلاکت و ضایع شدن مترس، زیرا اینجا خانۀ خدا است، این طفل با پدرش این خانه را آباد خواهند کرد، و خداوند اهل و اولاد او را ضایع نخواهد کرد، و خانۀ از زمین به مانند بلندی که آن را سیل زده و آب از چپ و راستش چیزی را برده باشد، بلند بود.
و هاجر به همین زندگی خود که از آن آب می نوشید و فرزندش را شیر می داد، ادامه می داد، تا وقتی که مردمی – و یا خانوادۀ – از قبیلۀ جُرهُم از راه کَداء آمدند و در قسمت پایانی مکه سکنی سگزین شدند، مردم قبیلۀ جرهم در آنجا پرندۀ را مشاهده کردند که سخت در جستجوی آب است، با خود گفتند: این پرنده به گرد آب می گردد، و گر چه ما این دشت و سر زمین را خوب می شناسیم، ولی آبی را در آن سراغ نداریم، با اینهم یک یا دو نفر را فرستادند تا برای آنها (از وجود آب) خبر بیاورند، آنها به صورت غیر مترقبۀ در آنجا آبی را دیدند، و برگشتند و از وجود آب خبر دادند، همگی به کنار آب آمدند.
ابن عباس رضی الله عنه می گوید: مادر اسماعیل در کنار آب نشسته بود، برایش گفتند: آیا برای ما اجازه می دهی که در نزدیکت سکنی گزین گردیم؟ گفت: بلی، ولی برای شما از این آب حقی نیست.
ابن عباس رضی الله عنه می گوید: پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم فرمودند: آن مردم مادر اسماعیل را دیدند که انس و الفت را دوست می دارد، و همان بود که در آنجا سکنی گزین گردیدند، و کسانی را به طلب خانواده های خود فرستادند، خانواده های آنها نیز آمدند و در آنجا سکنی گزین شدند، تا آنکه در آنجا چند فامیلی به وجود آمد.
آن طفل (که اسماعیل علیه السلام باشد) بزرگ گردید، و عربی را از آنها آموخت، و هنگامی که آن طفل کلان شد، زیباترین و خوبترین آنها بود، و چون به سن بلوغ رسید، مردم جرهم یکی از دختران خود را برای او به نکاح دادند. اسم این دختر عماره بنت سعد بن اسامه بود.
بعد از اینکه اسماعیل علیه السلام ازدواج نمود، مادرش وفات یافت، و ابراهیم علیه السلام غرض خبر گیری از آنها به آنجا آمد، اسماعیل علیه السلام را ندید و از همسرش سراغ او را پرسید، همسرش گفت که وی به طلب رزق و روزی بر آمده است، ابراهیم علیه السلام از چگونگی معیشت آنها پرسید، گفت: در حال فقر و بیچارگی زندگی می کنیم، و از این حالت در نزد ابراهیم علیه السلام شکایت نمود، ابراهیم علیه السلام برای آن زن گفت: چون شوهرت آمد، بر وی سلام بگوی و برایش بگو که: آستانۀ دروازه اش را تغییر دهد.
چون اسماعیل علیه السلام آمد، گویا چیزی را احساس نمود و پرسید: کدام کسی آمده بود؟ همسرش گفت: بلی، پیر مردی با چنین مشخصاتی آمد، و از ما راجع به تو پرسان نمود، برایش خبر دادم، بعد از آن از کیفیت زندگی ما پرسید، برایش گفتم که در فقر و شدت زندگی می کنیم، گفت: آیا تو را به کدام چیزی وصیت نمود؟ گفت: بلی، برایم گفت: که برایت سلام بگویم، و گفت که آستانۀ دروازه ات را تغییر بده گفت: او پدرم می باشد، و مرا امر کرده است که تو را طلاق بدهم، پس تو به خانل پدر و مادرت برو، و او را طلاق داد، و زن دیگری را از آن مردم به نکاح گرفت، (اسم این زن سامه بنت مهلهل بود).
ابراهیم علیه السلام مدتی از آنها دور ماند و دو باره باز آمد، و فرزندش را ندید، و احوال او ر از همسرش جویا شد، همسرش گفت: برای ما به طلب رزق و روزی بر آمده است، پرسید: حال شما چگونه و طرز معیشت شما چه شکل است؟ گفت: به خیر و خوبی است، و حمد و ثنای خدا را بجا آورد، پرسید: طعام شما چیست؟ گفت: گوشت، پرسید: نوشیدنی شما چیست؟ گفت: آب، ابراهیم علیه السلام به حق آنها دعا کرد و گفت: خدایا! به گوشت و آب آنها برکت بده، پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم فرمودند: در این وقت دانۀ (مثل گندم وجو و امثال اینها) وجود نداشت، اگر می داشت در آن چیز هم برای آنها دعای برکت می کرد، ابن عباس رضی الله عنه گفت: کسی که در غیر از مکه تنها گوشت و اب را بخورد، برای وی ناسازگار می افتد.
ابراهیم علیه السلام گفت: هنگامی که شوهرت آمد، برای او سلام برسان، و بگو که آستانۀ دروازه اش را محکم کند، چون اسماعیل علیه السلام آمد پرسید: کدام کسی آمده بود؟ همسرش گفت: بلی، شیخ خوش منظری آمد، و از من در بارۀ تو س<ال کرد، برایش خبر دادم، بعد از آن پرسید: معیشت شما چگونه است؟ گفتم: به خیر و خوبی است، پرسید: تو را به کدام چیزی وصیت کرد؟ گفت: او برایت سلام گفت، و به تو امر کرد که آستانۀ دروازه ات را محکم نگهداری، گفت: آن شخص پدرم می باشد، و مقصد از آستانۀ دروازه، تو هستی، مرا امر کرده است تا تو را نگهدارم.
باز ابراهیم علیه السلام مدت زمانی از آنها دور ماند و دو باره باز آمد، دید اسماعیل علیه السلام زیر درخت بزرگی نزدیک زمزم نشسته است و تیری را می تراشد، اسماعیل علیه السلام چون پدرش را دید، بر خواست و آنچه را که در چنین حالتی پدر با فرزند، و فرزند در مقابل پدر می کند، انجام داد، سپس گفت: ای اسماعیل! خداوند مرا به چیزی امر کرده است، گفت: به هر چه امر کرده است انجام بده، گفت: تو هم با من همکاری می کنی؟ گفت: همکاری میکنم، گفت: خداوند برایم امر کرده است که در اینجا خانۀ بر پا نمایم، و اشاره به اطراف تپۀ بلندی که آنجا بود نمود.
ابن عباس رضی الله عنه می گوید: در این وقت پایه های خانه را بلند کردند، اسماعیل علیه السلام سنگ می آورد سو ابراهیم علیه السلام بنا می کرد، و چون ساختمان بلند گردید، اسماعیل علیه السلام همین سنگی را که بنام مقام ابرهیم مشهور است آورد، و ابراهیم علیه السلام روی آن ایستاد، و او بنا می کرد و اسماعیل علیه السلام سنگ را به دستش می داد، و هر دوی آنها می گفتند: ای پروردگار ما! از ما قبول بگردان، به درستی که تو خودت شنوا و دانا هستی.
